Türkiye`de dahilde işleme rejiminin dış ticarete etkileri ve demir çelik sektörü üzerine bir değerlendirme

Abstract

Türkiye'de 1996 yılından itibaren uygulanmaya başlayan, ihracatı teşvik aracı olan Dahilde İşleme Rejimi (DİR); ihracat üretimi yapan işletmelere, ihraç üretiminde kullanacakları girdileri uluslararası piyasadan vergilerden muafiyet sağlayarak ithal edebilmesine imkan sağlanmaktadır. Böylece hammadde maliyeti yönünden rekabet gücü artırılarak, ihracatın artırılması amaçlanmaktadır. Bugün Türkiye'nin ihracatının yaklaşık yarısının DİR kapsamında olması, DİR'in ihracat, ithalat ve yerli üretime etkileri açısından değerlendirilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Demir çelik sektörü diğer birçok sektöre girdi sağlamakta olup, ülke ekonomisinin kalkınması ve bağımsızlığı için stratejik bir öneme sahiptir. DİR'in yoğun olarak kullanıldığı sektörlerden biri de demir çelik sektörüdür. Bu açıdan DİR'in ekonomik etkilerini demir çelik sektörü özelinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, anket verileri ve TÜİK ve diğer kaynaklardan elde edilen güncel veriler birlikte analiz edilmiştir. Demir çelik sektörü ve DİR açıklanmış, literatüre değinilmiş ve analiz kısmında ihracata ve ithalata etkileri, yerli hammadde üreticilerine olan etkisi, döviz kazandırıcı performansı incelenmiştir. DİR'in en önemli ihracat teşviği olduğu ve DİR kapsamındaki hammadde alımlarında yurt içi alımlarının payının %37, ithalatın payının %63 olduğu, ayrıca gümrük vergisi ile yerli hammadde üreticilerinin; DİR ile ihracatçıların korunarak bir denge kurulduğu tespit edilmiştir. DİR'in yurt içi alımda KDV ile ilgili geçici düzenlemenin kalıcı yasal düzenlemeye geçirilmesi, DİR veri tabanının düzenlemesi ve DİR'in yurt içi alım payını artıracak düzenlemelerin yapılarak devam ettirilmesi gerektiği önerilmiştir.

Inward Processing Regime (IPR), which has been implemented in Turkey since 1996 and is an export promotion tool, enables exporters to import the inputs of raw material by exemption taxes from the international market. Thereby it is aimed to increase the export capacity by increasing the competitiveness by reducing raw material costs. IPR needs to be evaluated in terms of its important effects on export, import and domestic production because it is covered nearly half of Turkey's exports today. The iron and steel industry provides input to many other sectors and it has a strategic importance for the development and independence of the country's economy. One of the sectors that IPR is used extensively is the iron and steel industry. From this aspect, it is aimed to evaluate the economic effects of IPR in the iron and steel sector.In the thesis study, survey data and current data from TURKSTAT and other sources were analyzed together. The iron and steel industry and IPR are explained, the literature is mentioned and in the analysis section, the effects on exports, imports, domestic raw material producers, and foreign exchange earning performance are examined. It has been determined that IPR is the most important export incentive tool and %37 of the raw material purchases within the scope of IPR are domestic purchase and %63 are imports, in particular, domestic raw materials producers are protected by customs tax and exporters are protected by IPR; thus was observed a balanced between the policies. It has been recommended that, the temporary VAT regulation of domestic purchasing under IPR should be edited permanent regulation, organizing the IPR database and to be continued IPR by arrangements to increase the share of domestic purchase.