Çok kriterli karar analizi ile orman yangını risk haritalarının oluşturulması: Karabük örneği

Abstract

Orman yangınları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de her yıl büyük orman kayıplarına neden olan en önemli doğal afetlerdendir. Ormanların yangınlardan korunması ve orman yangınları ile mücadelede daha etkin ve hızlı kararlar alınabilmesi için iyi bir yangın risk yönetiminin oluşturulması gerekmektedir. İyi bir yangın risk yönetimi için orman yangın duyarlılık haritalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Orman yangın duyarlılık haritasının üretiminde gerek literatür araştırmaları ve gerekse arazi çalışmaları sonucunda; yükseklik, eğim, bakı, yol hatlarına uzaklık, yerleşime olan uzaklık, yer yüzey sıcaklığı ve meşcere tipi parametrelerinin etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, bu katman haritalarının, meydana gelmiş orman yangınları ile ilişkilerinin belirlenmesi için gerekli olan orman yangın envanter haritası; Karabük Orman İşletme Müdürlüğü sınırları dahilinde 2012-2016 yılları arasında çıkan 123 adet orman yangınının başlangıç noktaları esas alınıp mekânsal dağılımlarının belirlenmesi ile bu çalışmaya özel olarak oluşturulmuştur. Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile her bir faktörün orman yangını oluşumundaki ağırlıkları belirlenmiş olup, bu ağırlıklara göre analizler yapılmış ve orman yangın duyarlılık haritaları üretilmiştir. Üretilen orman yangın duyarlılık haritası; düşük, orta, yüksek ve çok yüksek yangın duyarlılığı olmak üzere 4 kategori altında sınıflandırılmıştır. Üretilen orman yangın duyarlılık haritasının gerçekle ne kadar uyuştuğunu görmek için, elde edilen orman yangın duyarlılık haritaları ile orman yangın envanter haritası karşılaştırılmış ve Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemine göre %92'lik bir oranda örtüşme tespit edilmiştir.

Forest fires are the most important natural disasters in our country that cause huge forest losses every year as it is all over the world. Good fire risk management needs to be established in order to make more effective and efficient decisions in fighting against forest fires and protecting forests from fire. Forest fire susceptibility maps are needed for good fire risk management. In the production of forest fire susceptibility map, both literature review and field studies are indicated that the following parameters; height, slope, view, distance to road lines, settlement distance, ground surface temperature and stand type parameters determined to be effective. In addition, the forest fire inventory map, which is required for these layer maps to determine their relation to the wild forest fires; Karabük Forest Management Directorate has been created specifically for this study by determining the spatial distributions of 123 forest fires originating from the beginning of 2012-2016 based on the starting points. With the Analytical Hierarchy Method, the weights of each factor were determined for the forest fires, the weights were analyzed and forest fire sensitivity maps were produced. Produced forest fire susceptibility map were categorized under 4 categories as; low, medium, high and very high fire susceptibility. In order to see how well the generated forest fire susceptibility map matches the reality, the obtained forest fire susceptibility maps and the forest fire inventory map are compared and an overlap of 92% was found according to the Multi Criteria Decision Analysis (MCDA) method.