Ceviz (Juglans regia L. cv. Chandler) aşı gözlerinin radyasyona hassasiyetinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ceviz aşı gözlerinin kobalt-60 ışınlamasına hassasiyetini belirlemektir. Chandler ceviz çeşidinin 1 yaşlı aşı kalemleri çöğür anaçlarına aşılanmıştır. Üç farklı dönemde, üzerinde yaklaşık 2-5 aşı gözü bulunan 20 cm uzunluğunda aşı kalemleri kobalt-60 ışınlamasına maruz bırakıldıktan sonra yongalı göz aşısı ile aşılanmıştır. Aşı kalemleri erken sürgün göz aşısı döneminde 27.04.2017'de 0, 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100 Gy dozlarına, durgun göz aşısı döneminde 27.09.2017'de 0, 20, 25, 30, 35, 40 Gy dozlarına ve erken sürgün göz aşısı döneminde 26.04.2018'de 42 Gy dozuna tabi tutulmuşlardır. M1V1 (mutasyon 1, vejetasyon 1) bitkileri elde edilmiştir. M1V1 bitkilerinin nem içeriği, aşı tutma oranı, aşı sürgünü boyu ve klorofil yoğunluğu ölçülmüştür. Birinci ışınlamadaki erken sürgün göz aşılarından elde edilen bitkilerin sürgün uzunluklarından etkili mutasyon dozu (EMD) 42,1 Gy olarak hesaplanmıştır. İkinci ışınlamadaki durgun göz aşılarında EMD=20,9 Gy olarak belirlenmiştir. Üçüncü ışınlama döneminde sadece daha önce belirlenen 42,1 Gy dozu uygulanarak erken sürgün göz aşılaması ile ana populasyon bitkileri oluşturulmuştur. Üç ışınlama denemesinden elde edilen yaşama oranları sırasıyla %21.6, %54.8 ve %32.0. Çalışmanın sonunda, toplam 480 aşılı Chandler fidanı elde edilmiştir.Anahtar Sözcükler: Juglans regia, Kobalt-60 Işınlaması, Erken ve Durgun Yongalı Göz Aşısı, Aşı Gözü, Mutasyon, EMD

The objective of this study was to determine the radiosensitivity of walnut budwoods to cobalt-60 gamma ray. One-year-old budwoods of Chandler walnut cultivar were chip-budded on seedling rootstocks. After bud sticks carrying 2-5 buds 20 cm in length were irradiated with cobalt-60 in three different times, chip budding was performed. The budwoods were irradiated with 0, 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100 Gy doses at early spring budding in Apr 27, 2017, that with 0, 20, 25, 30, 35, 40 Gy doses at dormant budding on Sep 27, 2017, and that with only 42 Gy dose at early spring budding in Apr 26, 2018. By this way, M1V1 (mutation 1, vegetation 1) plants were obtained. The bud take ratio, shoot length, and chlorophyll density of M1V1 plants were measured. Effective mutation dose (EMD) was calculated as 42.1 Gy from the survival ratio of the plants at early spring budding in the first irradiation. EMD was calculated as 20.9 Gy at dormant budding in the second irradiation. Main population plants were obtained by making early spring budding applying only previously calculated 42.1 Gy dose in the third irradiation. The survival rates of budded plants in three budded experiments were 21.6%, 54.8%, and 32.0%, respectively. At the end of the study, total 480 budded Chandler plants were obtained.Key Words: Juglans regia, Cobalt-60 Radiation, Spring And Dormant Chip Budding, Budwood, Mutation, EMD