Aydın ili ikinci ürün pamukta (Gossypium hirsutum L.) farklı azot dozlarının zararlılar, doğal düşmanlar ve verim üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, 2015-2017 yılları arasında, ikinci ürün pamuk üretim sezonunda, Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme arazisinde yürütülmüştür. Çalışmada, farklı azot dozlarının (0, 7, 14 ve 21 kg N/da), zararlılar, doğal düşmanlar, verim, verim unsurları ve bazı lif kalite parametreleri üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, Özbek 105, Gloria, Julia ve Lydia pamuk çeşitleri kullanılmıştır. Deneme arazisinde haftalık periyotlarla yapılan zararlı gözlemleri sonucunda; Hemiptera takımının Aphididae familyasına bağlı Aphis gossypii Glover, Cicadellidae familyasına bağlı Empoasca decipiens Paoli+Asymmetrasca decedens (Paoli), Aleyrodidae familyasına bağlı Bemisia tabaci (Gennadius), Miridae familyasına bağlı Creontiades pallidus (Rambur), Thysanoptera takımının Thripidae familyasına bağlı Thrips tabaci Lindeman, Frankliniella occidentalis (Pergande), Frankliniella intonsa (Trybom), Lepidoptera takımının Noctuidae familyasına bağlı Helicoverpa armigera (Hübner), Gelechiidae familyasına bağlı Pectinophora gossypiella (Saunders) ve Acarina takımının Tetranychidae familyasına bağlı Tetranychus urticae Koch türlerinin, farklı azot dozlarına ve pamuk çeşitlerine göre popülasyon değişimleri tespit edilmiştir. Uygulanan azot dozu miktarındaki artış, tüm pamuk çeşitlerinde, zararlıların popülasyon yoğunluğunun artmasına neden olmuştur. Zararlı yoğunluğu ile azot dozları arasında önemli ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu görülmüştür.Predatör türler olarak; Thysanoptera takımının Aeolothripidae familyasına bağlı Aeolothrips spp., Neuroptera takımının Chrysopidae familyasına bağlı Chrysoperla carnea (Stephens), Hemiptera takımının Miridae familyasına bağlı Campylomma diversicornis Reuter, Nabidae familyasına bağlı Nabis spp., Anthocoridae familyasına bağlı Orius spp., Coleoptera takımının Coccinellidae familyasına bağlı Adonia variegata (Goeze), Coccinella septempunctata Linnaeus, Coccinella undecimpunctata Linnaeus ve Scymnus spp. türleri tespit edilmiştir. Parazitoitler ise düşük yoğunlukta olmalarından dolayı değerlendirmeye alınmamıştır.Farklı azot dozlarına ve pamuk çeşitlerine göre elde edilen kütlü pamuk verimi değerleri; 2016 yılında 243.16-348.22 kg/da, 2017 yılında 254.84-375.37 kg/da ve iki yıllık ortalama verilere göre ise 249.00-361.80 kg/da arasında değişmiştir. Pamuk çeşitleri bazında en yüksek kütlü pamuk verimleri, Özbek 105 ve Lydia pamuk çeşitlerinde; en düşük kütlü pamuk verimleri ise Julia pamuk çeşidinde elde edilmiştir. Çalışmamızda, azot dozu miktarındaki artışın, kütlü pamuk verimini belirli bir noktaya kadar arttırdığı belirlenmiştir. Ayrıca, yapılan istatistiksel analizler sonucunda; kütlü pamuk verimi bakımından en ekonomik azot dozunun, 15 kg N/da olduğu belirlenmiştir.Çalışmamızda, azot dozu miktarındaki artış ile 100 tohum ağırlığı (g), bitki boyu (cm), koza sayısı (adet/bitki), lif inceliği (mic) ve lif uzunluğu (mm) değerlerinin arttığı; çırçır randımanı (%) değerlerinin ise azaldığı belirlenmiştir. Ayrıca, azot dozlarının, lif kopma dayanıklılığı (g/tex) ve üniformite indeksi (%) değerleri üzerinde ise istatistiksel açıdan önemli bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.Çalışmadan elde edilen veriler ışığında, gübrelemenin zararlılar ile mücadelede önemi ortaya konulmuştur. Ayrıca, azot dozlarının, dengeli ve önerilen dozlarda (15 kg N/da) uygulanmasının, zararlı türleri üzerinde dengeleyici bir etken oluşturarak ekonomik ve ekolojik pamuk üretimine yardımcı olabileceği belirlenmiştir.

This study was conducted at the Experimental Area of Nazilli Cotton Researh Institute in years, 2015-2017 second crop cotton season. It was aimed to determine different doses of nitrogen fertilizer (0, 7, 14 ve 21 kg N/da) on the population dynamics of the pest insects and natural enemies, yield, yield components and some fiber quality parameters. Özbek 105, Gloria, Julia and Lydia cotton varieties were used as cotton varieties. As a result of the pests observations in the study, the variations of population densities of pest species Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae), Empoasca decipiens Paoli+Asymmetrasca decedens (Paoli) (Hemiptera: Cicadellidae), Bemisia tabaci (Gennadius) (Hemiptera: Aleyrodidae), Creontiades pallidus (Rambur) (Hemiptera: Miridae), Thrips tabaci Lindeman (Thysanoptera: Thripidae), Frankliniella occidentalis (Pergande), Frankliniella intonsa (Trybom) (Thysanoptera: Thripidae), Helicoverpa armigera (Hübner) (Lepidoptera: Noctuidae), Pectinophora gossypiella (Saunders) (Lepidoptera: Gelechiidae) and Tetranychus urticae Koch (Acarina: Tetranychidae) were determined according to different nitrogen doses and cotton varieties. The increase at the amount of nitrogen dose has led to an increase in population density of the pest insects in all cotton varieties used present study. It was found that there was a significant and positive relationship among the population density of pest insects and nitrogen doses.In the study, predator species; Aeolothrips spp. (Thysanoptera: Aeolothripidae), Chrysoperla carnea (Stephens) (Neuroptera: Chrysopidae), Campylomma diversicornis Reuter (Hemiptera: Miridae), Nabis spp. (Hemiptera: Nabidae), Orius spp. (Hemiptera: Anthocoridae), Adonia variegata (Goeze) (Coleoptera: Coccinellidae), Coccinella septempunctata Linnaeus (Coleoptera: Coccinellidae), Coccinella undecimpunctata Linnaeus (Coleoptera: Coccinellidae) and Scymnus spp. (Coleoptera: Coccinellidae) were identified. It was determined that there was a positive relationship among the nitrogen dose and the population density of the predators. The parasitoids were not evaluated due to their low densities.The results obtained from this study indicated that; the seed yields of second crop cotton were changed between 243.16-348.22 kg/da in 2016, between 254.84-375.37 kg/da in 2017 and between 249.00-361.80 kg/da in according to the two-year average data when data obtained from all cotton varieties were pooled. The higher yields of cotton were detected on Özbek 105 and Lydia cotton varieties; the lowest yield cotton yield was obtained from Julia cotton variety. In our study, it was determined that the increase at the amount of nitrogen dose increased the yield of seed cotton to a certain point. As a result of the statistical analysis; it was determined that the most economical nitrogen dose used in the study, in which the highest density cotton yield was obtained, was 15 kg N/da dose.In addition, the increase at the amount of nitrogen increased 100 seed weight (g), plant height (cm), the number of boll per plant (bolls/plant), fiber thinness (mic) and fiber length (mm); decreased ginning outturn (%). Also, nitrogen doses did not cause significant difference in fiber strength (g/tex) and fiber uniformity index (%).In the light of the findings obtained from the study, the importance of fertilization in the control tactics performed against pest insects has been revealed. In our study, the application of nitrogen doses at balanced and recommended doses (15 kg N/da) can help to produce economic and ecological cotton by creating a balancing factor on the pest species.