Abşeron Bölgesi formasyonlarının (Azerbaycan) olgunlaşma analizi

Abstract

Bu çalışmada, Azerbaycan doğusunda yer alan Abşeron yarımadasını oluşturan, Alt ve OrtaEosen yaşlı kayaçlarda olgunlaşma analizlerinin yapılması amaçlanmaktadır.Azerbaycan arazisi, jeolojik olarak Alp orojenik kuşağına dahildir. Azerbeycanda, organikmadde içeren, Paleojen-Neojen birimleri ile Üst Kretase sedimen birimleri bulunmaktadır. Bubirimler, Abşeron bölgesinde yerel olarak Üretken Kat Formasyonları adı altındagruplanmakta olup litolojisi kireçtaşı, kiltaşı ve kumtaşından oluşmaktadır. Çalışmada,sahadaki Üretken Kat Formasyonlarında, organik madde (kerojen) içeriği yüksek olankayaçlardan örnekleme yapılmıştır (Lökbatan ve Gobustan bölgelerinde). Gobustan veLökbatan Formasyonlarından alınan örneklerin, laboratuvarda hazırlanan parlatma bloklarıüzerinde, mikroskobta ölçülen reflektans/yansıtma değerleri (%Rmax - %Ro - %Rmin)belirlenmiştir. Bu parlatma blokları örnekleme yapılan birimlerin kerojen reflaktanslarınıverdiğinden, bunlar yorumlanmıştır. Yansıtma değerleri ölçümlerine göre; reflektans değerleri (%Ro) 0.47-0.68 arasında değişmektedir. Lökbatan bölgesinde (Üretken Kat Formasyonu)reflektans değerleri (%Ro) 0.56-0.68 aralığında, Gobustan bölgesinde (Üretken KatFormasyonu) ise reflektans değerleri (%Ro) 0.47-0.55 aralığındadır. Lökbatan ve Gobustançamur volkanlarından (Üretken Kat Formasyonları) alınan örnekler, örnekleme yapılanyerlere göre sınıflandırıldığında, İpresiyen-Lütesiyen-Bartoniyen (Alt ve Orta Eosen) yaşlı,çamurtaşı ağırlıklı birimlerin olgunlaşma seviyelerinde oldukları belirlenmiştir. İpresiyenLütesiyen-Bartoniyen (Eosen) yaşlı Lökbatan ve Gobustan Çamur volkanlarının (Üretken KatFormasyonu) yaşlarına oranla olgunlaşma seviyeleri, birimlerin geçirdiği diyajenez/metajenezaşaması ile ilgilidir. Bunun sonucunda, bölgede sık görülen heyelanların, olgunlaşmaanalizinde belirlenen kil minerallerinin etkenlerinden olan basıncın etkisi ile ilgili olduğudüşünülmektedir.Bu çalışmada, Lökbatan ve Gobustan Çamur volkanlarında hesaplanan olgunlaşmaseviyelerine göre; yüksek poroziteli, çamurtaşı ağırlıklı birimlerin petrol migrasyonunauygunluğu, kuru gaz (metan) ve doğal gaz potansiyelinin yüksek olduğu görülmektedir.Ayrıca örnekleme yapılan mevkilerin korele edilebilecek uygunluğu gösterdiği fark edilmiştir.Derin sondajlar ile bu korelasyon çalışmalarının yapılmasının petrol-doğal gaz rezervuarkayası olabilecek bölgelerin tespitini sağlayacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Abşeron, Petrol, Doğal gaz, Olgunlaşma

In this study, it is aimed to investigate maturation analyzes of Lower and Middle Eocenerocks which form the Absheron peninsula in the east of Azerbaijan.Azerbaijan land is geologically included in the Alpine orogenic belt. In Azerbaijan, there arePaleogene-Neogene units and Upper Cretaceous sedimentary units containing organic matter.These units are grouped locally under the name of Productive Formations in the Absheronregion and consist of limestone, sandstone and claystone. The productive formations in thestudy area were sampled from rocks with high organic matter content (in Lokbatan andGobustan regions). The reflectance / reflectance values (Rmax-Ro-Rmin) of the samplestaken from the Gobustan and Lokbatan Formations were determined on the polishing blocksprepared in the laboratory under the microscope. From these polishing blocks give thekerogen reflectances of the sampled units, they were interpreted. According to themeasurements of the reflectance values; %Ro values range from 0.47 to 0.68. In the Lokbatan region (Productive Formation) reflectance (%Ro) 0.56-0.68; in the Gobustan region(Productive Formation) %Ro; 0.47-0.55. When the samples taken from Lokbatan andGobustan mud volcanoes were classified according to the sampling places, it was determinedthat the mudstone-weighted units of Ipresian-Lutetian-Bartonian (Lower and Middle Eocene)age are at the maturation levels. Maturation levels of Lokbatan and Gobustan mud volcanoesof the Ipresian-Lutetian-Bartonian (Eocene) age are related to the diagenesis / metagenesisphase of the units. As a result, it is thought that common landslides in the region are related tothe effect of pressure which is one of the factors of clay minerals determined in the maturationanalyses.In this study, according to the maturation levels calculated in Lökbatan and Gobustan Mudvolcanoes; high porosity, mudstone weighted units are suitable for oil migration, dry gas(methane) and natural gas potential is high. In addition, it has been noticed that the samplingsites indicate the suitability that can be correlated. It is thought that conducting thesecorrelation studies with deep drillings will determine the areas that may be oil-natural gasreservoir rock.Keywords: Azerbaijan, Absheron, Oil, Natural gas, Maturation