Türkiye`nin batısında günlük yağış şiddetindeki değişmeler

Abstract

Atmosferde konsantrasyonu artan sera gazlarının neden olduğu küresel ısınma yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren dünyanın en önemli çevre sorunu haline gelmiştir. Sıcaklık artışının sadece yağış toplamlarında değil aynı zamanda ekstrem yağışlarda değişimlere, daha sık ve şiddetli sel ve kuraklık hadiselerine yol açması beklenmektedir. Küresel ısınma bağlamında, ülkemizdeki yağış toplamlarındaki değişimler oldukça geniş çaplı araştırma konusu olmuş olmasına karşın yağış şiddetlerindeki değişimler yeterince incelenmemiştir. Bu eksikliğin giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla, bu çalışmada, ülkemizin batısındaki 13 ildeki 32 istasyon için Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden sağlanan günlük yağış verileri, hafif yağış (0,1 - 3,9 mm), orta kuvvette yağış (4,0 - 15,9 mm), kuvvetli yağış (16,0 - 31,9 mm), çok kuvvetli yağış (32,0 - 63,9 mm), şiddetli yağış (64,0 - 127,9 mm) ve aşırı yağış (≥128 m) olmak üzere altı farklı kategoriye ayrılmış ve her bir kategori için üç farklı indisin (yağışlı gün sayısı, yağış miktarı, kategorideki yağışın toplam yağışa oranı) mevsimlik ve yıllık ölçekte 1966 ile 2011 arasındaki zamansal değişimleri ile çalışma alanındaki konumsal değişimleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda, mekansal değişimin kategori-indis-zamansal ölçek bazında farklılık gösterdiği saptanmıştır. Zamansal değişim analizinde ise, hafif yağış kategorisinde yıllık ölçekte yağışlı gün sayısı, yağış miktarı ve kategorideki yağışın toplam yağışa oranı için saptanan yaygın azalış eğilimleri haricinde diğer tüm kategori-indis-ölçek kombinasyonlarında %95 düzeyinde istatistiksel olarak önemli bir değişim saptanmamıştır. Başka bir anlatımla, sıcaklık artışının ülkemizin batı kesimlerinde günlük yağış şiddetinde önemli bir değişime neden olmadığı söylenebilir.

Global warming associated with the increase of greenhouse gases in the atmosphere has become the most important environmental porblem of the World since the last quarter of 20th century. Temperature increase is expected to result in changes not only in total rainfall amounts but also in extreme rainfall events, more frequent and intense flood and drought events. Under changing climate although how total rainfall amounts have changed in Turkey are extensively investigated, changes in rainfall intensities are not adequately examined. To fill this gap, in this study, daily rainfall data recorded between 1966 and 2011 at 32 rainfall gaging stations located in 13 provinces of western Anatolia, Turkey, were supplied from State Metetorological Service (MGM) and categorized into six classes, namely light (0,1-3,9 mm), light-moderate (4-15,9 mm), moderate-heavy (16-31,9 mm), heavy (32-63,9 mm), heavy-torrential (64-127,9 mm), and torrential (128-up mm). Then, for each category, spatial and monotonic temporal changes of three indices (number of rainy days, rainfall amount and the ratio of rainfall amount to total rainfall) were analysed in seasonal and annual scales. Results showed that spatial patterns vary depending on the combination category-index-temporal scale. Temporal analysis showed that there is no statistically significant (at 95% level) monotonic trend for all combinations of category-index-temporal scale, except a number of decreaing trends in light rainfall. It can be concluded that temperature increase has not caused any significant change in daily rainfall intensisities over western Anatola, Turkey over the period 1966-2011.