Çanakkale-Lapseki arasındaki geç pleyistosen yaşlı çökellerin mollusk faunası ile stratigrafisi

Abstract

Bu tez çalışması TÜBİTAK ÇAYDAG 116Y541 nolu proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Çanakkale-Lapseki arasında yüzlek veren orta-geç Pleyistosen yaşlı çökellerde dört adet ölçülü stratigrafik kesit ölçülmüş ve elde edilen mollusk fosillerinin taxonomik, stratigrafik ve tafonomik özellikleri incelenmiştir. Çalışma sırasında, 50 gastropod ve 51 bivalv türü olmak üzere toplam 101 adet mollusk türü belirlenmiştir. Mollusk türleri tanımlanırken literatürdeki yeni taxonomik sınıflandırmalar ve revize edilmiş tür isimlerine göre tanımlamalar yapılmış ve türler buna göre sistematik olarak sınıflandırılmıştır. Çalışmadan elde edilen paleontolojik, sedimantolojik ve stratigrafik verilere göre incelenen istiflerde ilk kez ardışık olarak gelişmiş dört ana transgresif dönemin varlığı gözlemlenmiştir. Yine bu çalışma ile ilk kez mollusk türleri üzerinde tafonomik analizler yapılarak birey sayısı, renk, doku, aşınma, taşınma, ortamsal etkiler gibi etkenler ortaya konularak, istiflerdeki paleoortamsal değişimler birbirleriyle karşılaştırılmıştır.ÖZET (devam ediyor)Çalışmadan elde edilen mollusk topluluklarının genel olarak Karadeniz - Marmara paleocoğrafyası ve stratigrafisi içersindeki faunal topluluklarla benzerlikleri değerlendirilmiş ve istiflerin Uzunlariyen - Karangatiyen'le karşılaştırılabilir olduğu ortaya konulmuştur. Çünkü, çalışma alanında bulunan faunanın paleoekolojik özellikleri içerisinde değerlendirildiğinde, yüksek tuzluluk değerine sahip ortamda yaşayabilen Akdeniz'e özgü fosillere rastlanılmamıştır (Barbatia barbata (Linné 1758) (>%0 36), Jagonia reticulata (Poli 1795) (>%0 32-34), Venus verrucosa (Linné 1758) (>%0 32-34), Mysia undata (Pennant 1777) (>%0 32-34), Tellina (Peronaea) albicans (Gmelin in Linné 1790) (>%0 35-37) gibi). Sarıyarlar-Yelkenkaya (Y1) T2 transgresyonu ile Sarıyarlar-2 (SA2-3) T4 transgresyonunundaki istiflerinde Rissoa splendida, Cyclope miglorini, Loripes lacteus ve Mytilaster lineatus türleri gibi tuzluluk değeri %0 30'u geçmeyen ve farklı tuzluluk değerlerine adapte olabilen örihalin formların bireysel bolluğu Karadeniz'e ait bölgesel katlar olan Uzunlariyen (Orta Pleyistosen) ve Karangatiyen (Geç Pleyistosen) ile korelasyonu desteklemektedir. Örihalin formların yaşayabildikleri en alt tuzluluk değeri %0 2,5 en üst tuzluluk değeri ise %030'dur. Böylece, Marmara'nın batısında bulunan Orta-Geç Pleyistosen denizinin sözkonusu dönemlerde en fazla %0 30 oranında tuzluluğa sahip olduğu söylenebilir. Sarıyarlar istifinde iki seviyede (Y-1 ve SA 2-2) bulunan pontokaspik havza kökenli Dreissena polymorpha ve Dreissena bugensis tatlı su türleri bulunmuştur. Bunların Akdeniz türleri ile beraber de bulunması bulundukları seviyeden daha yaşlı olduklarını ve olasılıkla daha önce ortamın pontokaspik sistemin etkisi altında olduğuna işaret etmektedir.

This theses study was carried out under the project numbered with TÜBİTAK ÇAYDAG 116Y541. In the study, four stratigraphic sections were measured and the taxonomic, stratigraphic and tafonomic features of the mollusc fossils obtained were investigated in mid-late Pleistocene sediments located between Çanakkale-Lapseki. During the study, a total of 101 mollusk species, 50 gastropod and 51 bivalv species, were identified. While identifying Mollusc species have been identified and systematically classified according to the new taxonomic classifications in the literature and revised species names. According to the paleontological, sedimentological and stratigraphic data obtained from the study, the presence of sequentially developed four main transgressive periods has been observed in the study section for the first time. Once again in this study, factors such as the number of individuals, color, texture, abrasion, transportation, and environmental effects were studied, and the paleoenvironmental changes in the section were correlated for the first time by carrying out taphonomic analysis on Mollusc species. The similarities of the mollusk communities ABSTRACT (continues)obtained from the study with the faunal communities in the Black Sea - Marmara paleogeography and its stratigraphy have been evaluated and it has been stated that the sections are equivalent with the Uzunlarian – Carangatian stages. After evaluation of the paleoecological features of the fauna, no fossils, which is unique to the Mediterranean region that can live in high salinity environment have been found (Barbatia barbata (Linné 1758) (> 0 36%), Jagonia reticulata (Poli 1795) (> 0 32-34%), Venus verrucosa (Linné 1758) (> 0 32-34%), Mysia undata (Pennant 1777) (> 0% 32-34), such as Tellina (Peronaea) albicans (Gmelin in Linné 1790) (> 0% 35-37). In Saryarlar-Yelkenkaya (Y1) T2 transgression and in Saryarlar-2 (SA2-3) T4 transgression, the saline value such as Rissoa splendida, Cyclope miglorini, Loripes lacteus and Mytilaster lineatus species does not exceed 0 30% and can be adapted to individual salinity values. the abundance supports correlation with the Black Sea regional layers, the Longlandian (Middle Pleistocene) and the Carangatician (Late Pleistocene). The lowest salinity value that the Örihalin forms can survive is 2,5 %0 and the highest salinity value is 30%0. Therefore, we can understand that the Mid-Late Pleistocene sea in the west of Marmara had a salinity of atleast 30%0 at that time. Dreissena polymorpha and Dreissena bugensis of freshwater species, originating from ponto-caspic basin which is located in two levels (Y-1 and SA 2-2) in the Sarıyarlar section were found. The presence of these species together with the Mediterranean species indicates that they are older than their current level and that the environment had been previously under the influence of the ponto-caspic system.