İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde akran zorbalığı ve eşlik eden duygusal davranışsal sorunlar; Bursa ili örneklemi

Abstract

Akran zorbalığı (AZ) `bir ya da daha fazla öğrencinin bir başka öğrenciyesürekli olarak olumsuz eylemlerde bulunması` şeklinde tanımlanmaktadır. Bireylemin zorbalık olarak nitelendirilebilmesi için: kasıtlı olması ve zarar vermeamacı gütmesi, tekrarlayıcı nitelikte olması, zorba ve kurban arasında güçeşitsizliği olması gerekmektedir. AZ'na maruz kalan ve zorbalık yapançocuklarda depresyon, psikiyatrik problemler, ebeveynlerle ve arkadaşlarlailişkide sorunlar daha sık görülmektedir. Bununla birlikte AZ'nın çocuk vegençlerin aile tutumları ile ilişkisi de bildirilmiştir. Ülkemizde bu konuya ait çokaz veri vardır. Bu araştırmanın amacı Bursa İli ilköğretim 5. 6. 7. ve 8. sınıföğrencilerinde akran zorbalığı sıklığının araştırılması ve eşlik eden faktörlerinçok boyutlu olarak saptanmasıdır. Araştırmanın uzun erimli amacı AZhususunda, koruyucu program geliştirmek için bir ön çalışma yapmaktır. Çalışmanın örneklemi 5, 6, 7 ve 8. sınıfta okuyan öğrenciler oluşturmuşturve öğrenciler kurban, zorba, zorba/kurban ve AZ'na katılmayan olarak 4gruba ayrılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılartarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, `Olweus Öğrenciler İçin AkranZorbalığı Anketi`, `Güçler Ve Güçlükler Anketi` ve `Kısaltılmış DuyguDışavurum Ölçeği` kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde IBM SPSSStatistics Version22.0 kullanıldı. Araştırmanın örneklemi 431 kız, 425 erkek öğrenci tarafındanoluşturmaktadır. Çalışma grupları ölçek alt boyutları açısındankarşılaştırıldığında davranış problemleri ve duygusal problemler hem zorbahem de kurban olan grupta anlamlı olarak yüksekken, prososyal davranışlarbu iki grupta da anlamlı olarak az bulunmuştur. Bununla birlikte kurban ya dazorba olan ergenlerin olmayan akranlarına göre istatistiksel anlamlı olarakailelerinin duysal olarak daha az destekleyici ve müdahaleci algıladıklarıizlenmiştir. Gruplar arasında dikkat eksikliği, akran problemleri ve aileninsinirli algılanması açısından fark saptanmamıştır.Aile ikliminin müdahaleci (p=0,005) olarak algılanmasının 1,042 kat veduygusal sorunlar (p=0,002) yaşamanın 1,161 kat, akranlarla sorun(p=0,040) yaşamak 1,147 kat kurban olmayı artırmaktadır. Davranış sorunlarıyaşamak (p=0,043) 1,330 kat zorba olmayı artırmaktadır. Müdahalecilik(p<0,001) 1,075 kat, duygusal destek yokluğu (p=0,044) 1,030 kat, duygusalsorunlar (p<0,001) 1,301 kat, akran sorunları (p=0,027) 1,268 kat zorbakurban olmayı artırmaktadır. Prososyal davranışların (p=0,027) artmasızorba-kurban olmayı 1,219 kat azaltmaktadır. Çalışmamızda algılanan aile ikliminin ve psikopatolojinin akran zorbalığıüzerine etkisi incelenmiştir. Bu etki, aile ikliminin psikopatoloji etiyolojisindekiyeri düşünüldüğünde, psikopatolojiler aracılığıyla oluşabileceğidüşünülmüştür. Bulgular aile ikliminin, AZ'daki önemini göstermektedir. Bunedenle akran zorbalığının azaltılmasında bireylerin ruh sağlığını koruyucuve tedavi edici müdahalelerin yapılması, hali hazırda var olan okul temellikoruyucu yöntemlerin yanı sıra aile temelli koruyucu yöntemlerindegeliştirilmesi gerekliliği düşünülmüştür.Anahtar Kelimeler: Akran zorbalığı, duygu dışavurumu, psikopatoloji, ergen,aile.

Peer Bullying and Accompanying Emotional and Behavioral Problemsin Secondary SchoolsPeer bullying (PB) is defined as `one or more students constantlybehaving negatively towards another student`. For an action to beconsidered as bullying, it must be intentional and intended to cause harm, berepetitive and there must be power inequality between the bully and thevictim. Depression, psychiatric problems and problems in relationships withparents and friends are more commonly seen in children subjected to PB andthose who bully. In addition, the relationship between peer PBreported. There is very little data regarding this subject in our country. Theaim of this study was to investigate the prevalence of PB among the 5th, 6th,7th, and 8th grade students in the city of Bursa and to multi dimensionallydetermine the accompanying factors. The long-term aim of the study was toconduct a prestudy for developing a protective program for the case of peerbullying.The sample of the study consisted of 5th, 6th, 7th, and 8th gradestudents, and the students were divided into four groups as victim, bully,bully-victim and no PB. In the study, a personal information form prepared bythe researchers, the `Olweus Bullying Questionnaire`, the `Strength andDifficulties Questionnaire` and the `Shortened Expressed Emotion Scale`were used as data collection tools. The statistical analysis of the data wasdone with IBM SPSS Statistics Version 22.0.The sample of the study consisted of 431 female and 425 malestudents. When the study groups were compared in terms of sub-scales,behavioral problems and emotional problems were significantly higher in boththe bully and the victim groups, while prosocial behaviors were found to besignificantly less in these two groups. However, teenagers, who were a victim4or a bully, were found to perceive their families significantly less emotionallysupportive and intrusive compared to their peers who were not. There was nodifference between the groups in terms of attention deficit, peer problemsand the perception the family as angry.The perception of the family as intrusive (p=0.005) increased thechances of being a victim by 1.042 times, experiencing emotional problems(p=0.002) by 1.161 times and peer problems (p=0.040) by 1.147 times.Experiencing behavioral problems (p=0.043) increase the chances of being abully by 1.330 times. Intrusiveness (p<0.001) increase the chances of beinga bully-victim by 1.075 times, the lack of emotional support (0.044) by 1.030times, emotional problems (p<0.001) by 1.301 times and peer problems(p=0.027) by 1.268 times. Increased prosocial behaviors (p=0.027) decreasethe chances of being a bully-victim by 1.219 times.In our study, the effects of the perceived family climate andpsychopathology on PB was analyzed. Considering the place of familyclimate in the etiology of psychopathology, it was thought that this effectmight be caused through psychopathologies. The findings showed theimportance of family climate in PB. For this reason, the necessity oftherapeutic interventions protecting the mental health of individuals in thereduction of PB and developing family-based protection methods besides theexisting school-based protection methods were considered.Keywords: Peer bullying, expressed emotion, psychopathology, adolescent,family.