Fazla kilolu ve obez üniversite öğrencileriüzerinde bir çalışma: Whatsapp mesajlarıyla zenginleştirilmiş transteoretik model tabanlı ağırlık yönetimi

Abstract

Fazla kiloluluk ve obezite her gün artmakta olan sosyolojik, psikolojik birçok sorunu daberaberinde getiren ciddi bir hastalıktır. Fazla kilolu (BKİ: 25-29,9 kg/m²) ve obez (BKİ ≥30 kg/m²) bireylere uygulanan ağırlık yönetiminde sıkça karşılaşılan sorunlardan biri bireyinsağlıklı davranış geliştirememesidir. Bir anda birçok kısıtlamayla karşı karşıya kalan bireyuygulanan tedaviyi yarıda bırakabilmektedir.Transteoretik Model (TTM); sağlıksız bir davranıştan sağlıklı davranışa geçişteki aşamalarıgöstermekte ve bu aşamalara uygun eğitim ve hedeflerin verilmesi gerekliliğini elealmaktadır. Bu doğrultuda sigara, alkol ve ilaç bağımlılıkları; güneş koruyucuları kullanımı,tıbbi uyum, stres yönetimi, egzersiz alışkanlığının kazanımı; aşırı yeme ve ağırlık kontrolügibi çok çeşitli alanlarda sağlıklı davranışın kazandırılmasına yönelik başarı ilekullanılmıştır. Ülkemizde TTM'in bireyselleştirilmiş olarak ağırlık yönetimine etkisiniinceleyen bir çalışma bulunmamaktadır.Amaç; TTM'in değişim aşamalarına uygun hazırlanmış, WhatsApp mesajlarıyla motiveedilen bireyin bireyselleştirilmiş ağırlık yönetiminin rutin olarak uygulanan ağırlık yönetimiile BKİ, beslenme davranışı ve fiziksel aktivite bileşenlerine göre kıyaslanmasıdır.Yöntem; Araştırma 1 Ocak 2018-5 Ağustos 2018 tarihleri arası Aydın Adnan MenderesÜniversitesi'nde, 47 üniversite öğrencisi üzerinde yapılmıştır. Öğrenciler Kontrol (diyet,egzersiz ve küçük davranışsal değişim tavsiyeleri), 1. Müdahale (diyet, egzersiz ve küçükdavranışsal değişim tavsiyeleri+TTM rehber kitap) ve 2. Müdahale (diyet, egzersiz ve küçükdavranışsal değişim tavsiyeleri+TTM rehber kitap+ TTM WhatsApp mesajları) olmak üzererandomize olarak 3 gruba ayrılmıştır. Bireyler 12 hafta boyunca izlenmiştir.Bulgular; Tüm gruplarda başlangıç ve 12 hafta sonunda BKİ (kg/m²), fiziksel aktivite(dak/hafta), yağ (g), doymuş yağ asidi (DYA) (g), tekli doymuş yağ aasidi (TDYA) (g)tüketim miktarlarındaki değişim istatistiksel olarak anlamlıdır. Değişimlerdeki miktarlargruplar arası kıyaslandığında fiziksel aktivite (dak/hafta), yağ (g), DYA (g), TDYA (g) içinfark yoktur (p=0,002). Fakat BKİ değişim miktarlarının gruplar arasındaki farkı istatistikselolarak anlamlıdır (sırasıyla; p=0,003, p=0,013). Kontrol grubunun 1. Müdahale ve 2.Müdahale grupları arasında çalışma başında ve 12 hafta sonunda BKİ değişimleriincelendiğinde anlamlı fark bulunmuştur (sırasıyla p=0,003, p=0,013). Fakat müdahalegrupları arasında anlamlı bir fark yoktur (p=0,802). Sebze-meyve tüketim miktarı çalışmabaşlangıcı ve 12 hafta sonunda 1. Müdahale ve 2. Müdahale gruplarında anlamlı düzeydedeğişmiştir (sırasıyla; p=0,035, p=0,005). Sebze-meyve değişimindeki miktarlar gruplararası kıyaslandığında kontrol grubu ile 2. Müdahale grubu arasında anlamlı bir farkbulunmuştur (0,006).Sonuç; Hızlı yaşam tarzının yemek yeme hızını ve zaman yetersizliği nedeniyle öğün atlamadurumunu, katılımcıların duygu durumunun beslenme durumuna etkisine bakıldığında%87,2'sinin duygu durumunun beslenme düzenini etkilediği, başlangıç ve 12 hafta sonundahem kontrol hem de müdahale gruplarında BKİ'nin istatiksel olarak anlamlı düzeydeazaldığı, grupiçi başlangıç ve 12 hafta sonundaki fiziksel aktivite süresi değişiminebakıldığında fiziksel aktivite süresindeki artış tüm gruplarda istatistiksel olarak anlamlıolduğu bulunmuştur. Fiziksel aktivite ölçeğinin alt boyutu olan `davranışsal inançlardaki`değişimin başlangıç ve 12 hafta sonunda kontrol ve 2. müdahale grubu arasındaki farkıistatistiksel olarak anlamlı, bireylerin tükettikleri besin grupları çalışma başlangıcı ve 12hafta sonunda incelendiğinde tüm gruplardaki bireylerin şekerli besin (g) ve yağ (g) tüketimmiktarında anlamlı düzeyde azalma olduğu görülmüştür. Bunun yanında kontrol grubundakibireylerin ekmek grubu (g) ve alkolsüz içecekler (ml) tüketim miktarının da anlamlıdüzeyde azaldığı görülmüştür. Müdahale gruplarındaki bireylerin çalışma başlangıcı ve 12hafta sonraki tüketim durumları gruplar arası incelendiğinde sebze-meyve grubundaki (g)besinlerin tüketimi anlamlı derecede artmıştır. TTM'in değişim aşamalarına uygun dahafazla sayıda WhatsApp mesajları geliştirilerek bir uygulama yapılabileceği, e-sağlıkuygulamalarına eklenerek obezite için riskli gruplara belli periyodlarla gönderilebileceğiböylece riskli grupların ağırlık kaybına yönelik motivasyonlarının arttırılabileceğiönerilebilir.Anahtar Kelimeler: Obezite, Obezite Tedavisi, Davranış Terapisi, Transteoretik Model.

Background; Being overweight or obesity is serious disease that causes many sociologicaland psychological problems, whose effects are increasingly pronounced with the passage oftime. One of the problems frequently encountered in weight management for overweight(BMI: 25-29,9 kg/m²) and obese (BMI ≥ 30 kg/m²) individuals is that the individual cannotdevelop healthy behavior. The individual, who is confronted with many restrictions at onetime, may interrupt the treatment. The Transteoretic Model (TTM) shows the stages oftransition from unhealthy behavior to healthy behavior and discusses the necessity ofappropriate education and goals. In this respect, it was used to change the behavior ofcigarette alcohol and drug dependencies; use of sunscreens, medical compliance, stressmanagement, acquisition of exercise habits, over-eating and weight control. There is nostudy examining the effect of weight management on individualized in our country.Propose; The propose is to compare the individualized weight management of theindividual motivated by WhatsApp messages which are prepared considering to the changestages of TTM, with the routinely applied weight management without messages, BMI,nutritional behavior and physical activity components.Method: The research was conducted on January 1, 2018 - August 5, 2018 at 47university students in Aydın Adnan Menderes University. Students were randomly dividedinto three groups as Control (diet, exercise and small behavioral change), 1st Intervention(diet, exercise and small behavioral change+a guidebook prepared TTM stages) and 2ndIntervention (diet, exercise and small behavioral change+a guidebook prepared TTMstages+WhatsApp messages prepared TTM stages). Each participant was monitored for 12weeks.The results: BKI (kg/m²), physical activity (min/week), fat (g), saturated fat (DYA)(g), and polyunsaturated fat (TDYA) (g) changes in consumption amounts in each group arestatistically significant for the begining at all groups and after 12 weeks. When the size ofthe changes was compared between groups, there was no difference for physical activity21(min/week), fat (g), DYA (g), TDYA (g) (p = 0,002). However, the difference between theBKI changes in the groups was statistically significant (p = 0,003, p = 0,013, respectively).When the BKI changes were examined at the beginning of the study and at the end of 12weeks between the 1st intervention and the 2nd intervention groups of the control group (p= 0,003, p = 0,013, respectively). However, there was no significant difference between theintervention groups (p = 0,802). The amount of vegetable and fruit consumption changedsignificantly at the beginning of the study and at the end of 12 weeks in the 1st Interventionand 2nd Intervention groups (p = 0,035, p = 0,005, respectively). There was a significantdifference between the control group and the second intervention group when the amountsof vegetable and fruit consumption was compared between the groups (0,006).Conclusion; When the speed of eating because of fast lifestyle, skipping meals dueto the lack of time and the effect of the mood of the participants on the nutritional status aretaken into the account, it was observed that mood situation of %87,2 of the participantsaffects their diet. At the beginning and at the end of 12 weeks, the BKI decreasedstatistically significantly in both control and intervention groups. At the beginning of thegroup and at the end of 12 weeks, when the change of the duration of the physical activity istaken into the account, the duration of the physical activity increased, which is statisticallysignificant in all groups. At the beginning and at the end of 12 weeks of the change in`behavioral beliefs` which is sub-dimension of physical activity scale, the differencebetween control and the 2nd intervention group is statistically significant. When nutrientgroups consumed by individuals were examined at the beginning and at the end of 12weeks, it was observed that the quantity of the consumption of sugars (g) and fat (g) of theindividuals in all groups decreased significantly. Besides, it was observed that theconsumption of bread group (g) and non-alcoholic beverages (ml) decreased significantly inthe control group. When the consumption levels of the individuals of the Interventiongroups at the beginning of the study and after 12 weeks were examined between groups,consumption of foods in vegetable-fruit group (g) increased significantly. It can besuggested that an application can be developed by improving more WhatsApp messages inaccordance with the change stages of TTM. It can be added to e-health applications and maybe periodically sent to the risk groups for obesity. Thus, the motivation of the risky groupsto weight loss can be increased.Key Words: Obesity, Obesity Treatment, Behavior Therapy, Transteoretical Model.