MEB aday öğretmen yetiştirme programındaki kitapların eleştirel pedagoji açısından değerlendirilmesi

Abstract

Aday öğretmenlik süreci, mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin okullara uyum sağlayabilmeleri açısından önemli bir dönem olup bu dönemin verimli geçmesi önemlidir. Aday öğretmenlik süreci, aday öğretmenlerin mesleğe yeni başlamış olmanın verdiği stresi atmaları açısından da gereklidir. Bu nedenle aday öğretmen yetiştirme programının verimli hazırlanıp uygulanması öğretmen yetiştirmede önemlidir.Türkiye‟de eğitim sisteminin en önemli konularından biri olan ve üzerinde geçmişten günümüze bir takım değişiklikler yapılmış olan aday öğretmen yetiştirme programında 2016 yılı itibari ile yeni bir programa geçilmiştir. Bu programda, daha önceki uygulamalarda yer almamış olan kitap okuma, film izleme gibi etkinlikler bulunmaktadır. Aday Öğretmen Yetiştirme Programı'nda aday öğretmenlere okumaları için önerilen ve 37 kitaptan oluşan bir kitap listesi yer almaktadır.Eleştirel pedagoji ise geleneksel pedagoji anlayışından farklı olarak eğitimin; özgürleştirici, eşitlikçi, güç odaklarının etkisinde olmayan, egemen gücün kültürünü yayma kaygısı taĢımayan bir sistem içerisinde gerçekleşmesi gerektiğini savunan bir pedagoji anlayışı sunar. Bu nedenle eğitim alanyazınında önemli ve zaman zaman uygulamada fikirlerine başvurulan bir alandır. Eğitim sistemine, işlevi ile ilgili alışılmışın dışında, zihinleri ve fikirleri geliştirici bakış açıları sunması eleştirel pedagojiyi başarılı kılmaktadır. Bu bağlamda araştırmanın problem cümlesi `MEB‟in Aday Öğretmen Yetiştirme Programı kapsamında yer alan kitap listesindeki romanların eleĢtirel pedagoji açısından durumu nasıldır?` biçiminde belirlenmiştir.Bu araştırma nitel bir durum çalışması olarak desenlendirilmiştir. Çalışılan durum, MEB‟in aday öğretmen yetiştirme programı kapsamında belirlediği romanların eleştirel pedagoji boyutları açısından durumudur. Kitap listesinde yer alan kitaplar amaçlı örnekleme tekniklerinden ölçüt örnekleme tekniğine göre belirlenmiştir. Kitapları seçerken, `incelenecek kitabın roman ya da yaşam öyküsü türünde olması` ölçütü dikkate alınmıştır. Roman ve yaşam öyküsü türündeki kitaplardan da alan yazında, hakkında yeterince incelemeler ve değerlendirmeler yapılmamış olma ölçütü esas alınmıştır. Araştırmanın veri kaynakları, bu ölçütlere göre belirlenen 8 kitaptır.Veriler, içerik analizi ile incelenmiştir. Yapılan alanyazın incelemesi sonucunda eleştirel pedagojinin dört boyutu (Eğitim Politikaları ve Demokratikleşme, Eğitimde Sosyal Adalet ve Eşitlik, Eğitim ve Ekonomi İlişkisi ve Eğitim ve Kültürel Yeniden Üretim) tespit edilmiştir. Bu boyutlar veri analizinde eksen olarak alınmış ve verilerin analizi bu dört boyut ile ilişkilendirilerek yapılmıştır.Elde edilen bulgulara göre; incelenen 8 kitaptan 3‟ünün (Mahrem Macera, Beyaz Zambaklar Ülkesinde, Bozkırdaki Çekirdek) her biri farklı boyutlarla olmak üzere eleştirel pedagoji boyutları ile çeliştiği görülmüştür. Mahrem Macera romanı eğitimde bilimselliği eleştirmesi açısından; Bozkırdaki Çekirdek romanı eğitimde uygulama ve teorinin birleştirilmesine eleştiriler getirmesi, toplumsal sınıf ayrımını onaylaması, güçlünün eğitilmiş insanı kontrolünde tutulmasını onaylaması açısından; Beyaz Zambaklar Ülkesinde romanı bireysel girişimciliğe özendirme yapması açısından eleştirel pedagoji ile çelişki göstermektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular ışığında Aday Öğretmen Yetiştirme Programında kitap listesindeki romanlardan Mahrem Macera romanı bilimsel eğitime eleştiriler getirmesi açısından eleştirel pedagoji ile çelişki gösterdiğinden aday öğretmenlerin karşılaştırmalı okumaları için bilimsel eğitimin gerekliliğini anlatan romanlara yer verilmesi; Köy Enstitülerine ön yargılı yaklaşması nedeniyle Bozkırdaki Çekirdek romanı ile birlikte Köy Enstitülerini doğru anlatan romanların kitap listesine eklenmesi, kitap okuma etkinliğinin aday öğretmenlerin mesleki gelişimine yönelik olarak öğretmen ve yönetici görüşlerine dayanan araştırmalar yapılması gibi öneriler getirilmiştir.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Aday Öğretmen Yetiştirme, Aday Öğretmen Yetiştirme Programı, Eleştirel Pedagoji

Candidate teaching process is an important period in terms of the adaptation of new teachers to the schools and it is important that this period is efficient. Candidate teaching process is also necessary in terms of relieving the candidate teachers of the trouble caused by being newly started in the profession. For this reason, it is important for the teacher training program to be prepared and implemented efficiently. Candidate teacher training program is one of the most important subject matters of the education system which has changed for several times and changed in 2016 one more time. Activities such as reading books and watching movies that were not included in previous induction programs have attracted attention with this program. In this Candidate Teacher Training Program, a list of book, which contains 37 books, was suggested for candidate teachers to read. Critical pedagogy offers a pedagogical understanding that education brings freedom, social equality, and is not influenced by power frames and it should be carried out in a system that doesn‟t carry the anxiety of disseminating the culture of hegemony so it differs from classical pedagogy. For this reason, it is an important field and it is sometimes applied for its ideas in the field of education. Critical pedagogy has been successful in providing the educational system with an unusual perspective of developing minds and ideas about its function. In this context, the problem statement of research is identified as `How is the situation of the novels in the book list covered by the Candidate Teacher Training Program of National Ministry of Education in terms of critical pedagogy?` . This research was designed as a qualitative case study. The studied case is the cases of the novels in the book list, which was determined by Ministry of National Education for Candidate Teacher Training Program, in terms of dimensions of critical pedagogy. The books in the book list were selected and taken as criterion sampling from purposeful sampling techniques. When choosing books, the criterion `the book to be studied must be in the form of a novel or life story` was taken into consideration. The data sources of the study are the 8 books determined by these criteria. The data were analyzed by content analysis. Selected novels have been examined in terms of the four dimensions of critical pedagogy (Educational Policies and Democratization, Social Justice and Equality in Education, Education and Economic Relation and Education and Cultural Reproduction) .These dimensions were taken as axis in data analysis and analysis of the data was carried out by associating with these four dimensions. Findings show that 3 of the 8 novels studied conflict with the dimensions of critical pedagogy. The novel named Mahrem Macera conflicts with critical pedagogy in terms of criticizing science in education; Bozkırdaki Çekirdek conflicts in terms of criticizing the integration of theory and practice in education, approving the distinction of social class and power to keep the trained person in control; Beyaz Zambaklar Ülkesinde conflicts critical pedagogy in terms of encouraging individual entrepreneurship. With the lights of the findings, suggestions are: as the Mahrem Macera novel conflicts critical pedagogy in terms of criticizing scientific education novels that describe the necessity of scientific education can be added to the book list for comparative readings, the addition of the novels ,which correctly describe the Village Institutes together with Bozkırdaki Çekirdek due to its prejudiced approach to the Village Institutes, to the book list; doing researches on the effectiveness of book reading based on teachers „and administrators‟ views on the professional development of candidate teachers. KEYWORDS: Candidate Teacher Training, Candidate Teacher Training Program, Critical Pedagogy