Tarımda kullanılan bazı gübrelerin entomopatojen nematodlar üzerine olan etkilerinin araştırılması

Abstract

Entomopatojen nematodlar (EPN'ler), toprakta yaşayan zararlı böcekleri enfekte edebilmesi, kitlesel bir şekilde üretilip formüle edilebilmesi, uzun süre etkinlik gösterebilmesi ve hedef dışı organizmalara karşı zararının düşük olması sebebiyle biyolojik mücadelede önemli bir yere sahiptirler. EPN'ler, yaşam döngüsünün %90'ından fazlasını zararlı böcek içerisinde geçiren obligat endoparazitik canlılardır. Toprak içerisinde, EPN'lerin yaşamsal aktivitesini ve kalıcılığını etkileyen birçok faktör vardır. Gübreleme, toprak işleme ve sulama gibi bazı tarımsal faaliyetler, toprak içerisinde yaşayan EPN'lerin aktivitelerini olumlu veya olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Özellikle N, P ve K içerikli inorganik gübrelerin uzun süreli ve aşırı kullanımı, toprak tuzluluğu ve ağır metal birikimi gibi çeşitli çevresel problemlere sebep olmaktadır. Toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını düzeltmek amacıyla başvurulabilecek en iyi yöntemlerden biri organik gübre ilavesidir. Toprakta aynı ortamı paylaşan gübreler ile EPN'ler arasında, olumlu veya olumsuz bir etkileşimin olma ihtimali biyolojik mücadele açısından önemlidir. Bu tez çalışmasında, gübrelerin EPN'ler üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla 2 ayrı EPN türü (Steinernema feltiae TUR-S3, Heterorhabditis bacteriophora HBH) ve 10 tane farklı gübre (ÜRE, amonyum sülfat, amonyum nitrat, NPK, NP, diammonium fosfat, mono amonyum fosfat, magnezyum sülfat heptahidrat, boraks dekahidrat ve %15 organik asit) kullanılmıştır. Gübrelerin araziye uygulandığı formu ve dekara önerilen doz miktarı baz alınarak, her bir gübre için en az iki farklı doz belirlenmiştir. Genel olarak, çalışmada kullanılan bazı inorganik gübreler (DAP, NP, NPK) EPN'lerin ölüm oranını artırırken, hümik asit ve fulvik asit içeren sıvı organik gübre EPN kalıcılığını desteklemiştir. Ayrıca S. feltiae (TUR-S3)'nin inorganik gübrelere karşı, H. bacteriophora (HBH) türüne göre daha dayanıklı olduğu tespit edilmiştir.

Entomopathogenic nematodes (EPNs) are used in biological control because they can infect harmful insects living in the soil, can be mass produced and formulated, exhibit long-term efficacy and are harmless to non-target organisms. EPNs are obligate endoparasitic organisms that pass more than 90% of their life cycle in the insect pest. Within the soil, there are many factors that affect the vital activity and permanence of EPNs. Some agricultural activities such as fertilization, tillage and irrigation, can positively or negatively affect the activities of EPNs inhabiting the soil. Especially long-term and excessive use of the inorganic fertilizers originated from N, P and K lead to various environmental problems such as soil salinity and heavy metal accumulation. One of the best methods to improve the physical and chemical structure of soils is the addition of organic fertilizers. The possibility of a positive or negative interaction between fertilizers and EPNs that share the same environment is important for biological control. In this study, 2 different EPN strain (Steinernema feltiae TUR-S3, Heterorhabditis bacteriophora HBH) and 10 different fertilizers were used to determine the effect of fertilizers on EPNs. At least two different doses have been determined for each fertilizer, based on the form in which the fertilizers are applied to the field and the recommended amount per decare. In general, the organic fertilizer which contain humic and fulvic acids supported EPN's persistance, while some inorganic fertilizers (DAP, NP, NPK) used in the study increased the mortality rate of EPNs. It was also found that TUR-S3 is more resistant to inorganic fertilizers than HBH.