Hüsem Dede ocağı

Abstract

Ocaklar Anadolu'da hem gündelik hayatı etkileyen bir merkez hem de sözlü kültürü besleyen bir unsurdur. Ocak kavramı sözlük anlamına itibariyle ateş, ateşin yakıldığı yer; aile, boy, sülale manalarını taşır. Anadolu'da etkin olan bu ocaklar, şifa-sağaltım bir de ruhsal önderi olan ocaklar şeklinde iki ana başlık olarak varlığını devam ettirmektedir. Çalışmanın asıl konusu ruhsal-dini önderi olan ocaklardır. Söz konusu dini önderlerin Horasan bölgesinde Ehl-i Beyt evlatları ve Oğuzların mistik özellikli şahıslarının birleşmesiyle ortaya çıktığına inanılır. Horasan'da teşekkül eden bu ocaklık sistemi daha sonra farklı gerekçelerle Anadolu'ya taşınmış ve Anadolu'da özellikle Alevȋ talip topluluklarının sahip çıktığı ruhsal merkezlere dönüşmüşlerdir. Anadolu'da birçok Alevȋ inanç ocağı vardır. Bu ocaklardan biri de Çorum/Dodurga ilçesinin Çiftlik köyünde bulunan Hüsem Dede Ocağı'dır.Hüsem Dede Ocağı, 13. yüzyılda oluşmuş ve günümüzde de ocaklık faaliyetlerini devam ettiren bir ocaktır. Ocakzâdeler ve ocağa bağlı talipler Alevȋdir. Ocak, Amasya ve Çorum ili sınırları içinde geniş bir alana yayılmış durumdadır. Hüsem Dede hakkındaki bilgiler sözlü gelenek içinde aktarılan anlatılardan ibarettir. Çalışmamızda bu anlatılar yazılı kaynaklarla da desteklenerek olası Hüsem Dede şahsiyeti, hayat hikâyesi, diğer erenlerle ilişkisi ve irşat faaliyetleri hakkında belirlemeler ve analizler yapılmaya çalışılmıştır. Sözlü anlatılar olağanüstü motifler vasıtasıyla, söz konusu ortama kutsallık yükleyerek gerçeklikleri aktarmışlardır. Bu gerçeklikler Alevȋ muhabbetlerinde sembollerin kutsallıktan arındırılıp çözülmesi ile gerçeklik bağı tesis edilmektedir. Alevȋ muhabbetlerindeki bu metot söz konusu çalışmada da menkıbelerin analizinde ve anlaşılmasında kullanılmıştır.Yaşayan bir ocak olan Hüsem Dede Ocağı'nın, ocakzâde ve talip topluluklarının izleri sürülerek günümüzdeki durumu ortaya konulmuştur. Bunu yaparken Hüsem Dede Ocağı'nın cem erkânı hazırlanıp, şifa sağaltım uygulamaları açıklanmış, ocağa hizmet eden ocakzâde ve taliplerin ocak ve yol ile ilgili etkinlikleri anlatılmıştır. Çalışma tarihsel sürecin göz önüne alındığı, yaşayan bir ocağın günümüzdeki halini tasvir ve tarif etmeye çalışan ve sözlü gelenek içinde kaybolmaya yüz tutmuş gerçekliklerin anlatılar üzerinden anlaşılıp anlamlandırılmasını hedefleyen ve bunu da interdisipliner bir bakış açısı kullanarak gerçekleştirmeye çalışan bir çalışmadır. Hafızalarda bölük pörçük kalan anlatılar çalışma vasıtasıyla anlamlı bir bütün halinde ortaya konulmuş ve tarihsel gerçekliklerin araştırılmasında sözlü anlatıların nasıl bir analiz birimi olarak kullanılabileceği de örnek olarak gösterilmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Alevȋlik, Horasan Erenleri, Hüsem Dede, Ocaklar

Qarries are a factor that fosters both a center that influences everyday life and oral culture in Anatolia. The concept of January is literally equal to the fire, the place where the fire is burned, the family, the height, the dullies. These quarries, which are effective in Anatolia, continue to exist as two main titles in the form of hearings, which are healing and remedies and spiritual leaders the main theme of the work is the quarries, which are spiritual-religious leaders. This quarry system that was formed in Horasan was later moved to Anatolia with different reasons and turned into spirit centers in Anatolia, especially the Alevis aspirations. There are many Alevi beliefs in Anatolia. One of these is Hüsem Dede ocağı, located in the farm village of Çorum / Dodurga district.And they still continue to keep alive this tradition. The members of this community are alevi sect. Community lies the cities; Amasya and Çorum. The wisdoms about Hüsem Dede are only stories which comes with story telling tradition. In this work, it was tried to reveal and analysed about the life story of Hüsem Dede, the relationship with other saints and his duties. Story tellings told the realities with magnificient motifs. These methods in Alevi sects was used in the analysis of this project. It was followed the traces of communities and revealed the situation of today. It was told the activities of community. The activities of way of community. This work aim is; to reveal the realities which is about to loose and make them meaningful. The stories which stay in minds partly were tried to be together with a meaningful wisdoms. And there are a lot of examples in this work; which research the realty and how story telling helps this. KEY WORDS: Alawism, Khorassan Saint, Hüsem Dede, Ocaks