Davranışsal iktisat ve bireylerin karar verme sürecinde ortaya çıkan gizli tuzaklar üzerine bir inceleme

Abstract

Davranışsal iktisat yaklaşımı ana akım iktisadın önemli varsayımı olan rasyonellikkavramının her zaman geçerli olmadığını savunmaktadır. Psikoloji biliminde yirminciyüzyıl ortalarında yaşanan gelişmeler sonucunda bireylerin rasyonel davranış sergilemesineengel olan nedenler araştırılmaya başlanmıştır. Bu araştırmaların sonunda, bireylerin hızlıkarar vermesi gereken durumlarda bazı gizli tuzaklara düştükleri ve bu nedenlerasyonellikten saptıkları anlaşılmıştır. Bunun yanında birey belirsizlik ve risk altında kararvermesi gerektiğinde rasyonellikten uzaklaşmaktadır.Davranışsal iktisat yaklaşımında yaşanan gelişmeler akademik çevreler tarafındantakip edildiği gibi devlet yöneticilerinin de dikkatini çekmektedir. Devletlerin kamupolitikası üretim süreçlerinde davranışsal unsurlar kullanılması amacıyla birimler kurduklarıgörülmektedir.Bu tez çalışmasında ilk olarak davranışsal iktisadın ortaya çıkışı ve gelişim süreci elealınmaktadır. İkinci olarak dünyada ve Türkiye'de uygulanan davranışsal kamupolitikalarından örnekler verilmektedir. Üçüncü bölümde karar verme sürecinde bireylerirasyonellikten uzaklaştıran gizli tuzaklar açıklanmaktadır. Son bölümde ise; yüz yüzeyapılan anket sonucunda bireylerin karar verme sürecinde rasyonellikten alıkoyan tuzaklaranaliz edilmiştir. Analizler sonucunda; bireylerin yemleme, sahiplik, çıpalama, zihinselmuhasebe ve hiperbolik indirgeme tuzaklarına düştükleri için rasyonellikten saptıkları tespitedilmiştir.

The behavioral economics approach argues that the notion of rationality, which is animportant assumption of mainstream economics, is not always valid. As a result of thedevelopments in psychology in the mid-twentieth century, the reasons that preventindividuals from exhibiting rational behavior began to be investigated. At the end of theseresearches, it was understood that individuals fell into some hidden traps and thereforedetermined from rationality when they had to make a quick decision.In addition, whenindividuals need to make decisions under uncertainty and risk, they move away fromrationality.The developments in the behavioral economics approach are followed by theacademic circles and attract the attention of the state administrators. It is seen that stateshave established units in order to use behavioral elements in public policy productionprocesses.In this thesis, the emergence of behavioral economics and its development processare firstly discussed.The second is given as examples in the world of behavioral and publicpolicies applied in Turkey. In the third section, the hidden pitfalls that exclude individualsfrom rationality in the decision-making process are explained. In the last section; as a resultof the face-to-face survey, the pitfalls that prevent rationality in individuals' decision-making process are analyzed. In conclusion; it is determined that individuals deviation fromrationality because they have trapped in feeding, ownership, anchoring, mental accountingand hyperbolic reduction traps.