Merkez Bankası faiz kararlarının makroekonomik değişkenler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği

Abstract

Para politikası duruşu, merkez bankasının alacağı faiz kararları ile karakterize edilir. Bu amaçla, merkez bankası faiz oranları ile makroekonomik değişkenler arasındaki sistematik ilişkinin tahmin edilmesi bakımından iki nokta ilgi çekicidir: İlk olarak, mevcut para politikası uygulamasıyla makroekonomik istikrara ne kadar yaklaşıldığının anlaşılmasıdır. İkinci olarak, merkez bankasının gelecek döneme ilişkin nasıl bir para politikası sergileyeceğinin öngörüsüdür. Böylece, merkez bankasının ayarlanabilir ve kontrol edilebilir yönde aldığı faiz kararlarının, ekonomiye müdahale gücü belirlenmektedir.Bu kapsamda, 2001 krizinin ardından enflasyon hedeflemesi rejimine geçişle birlikte temel politika aracı olarak kabul edilen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) gecelik faiz oranları, reel ve finansal sektör tarafından referans alınmıştır. Dolayısıyla, tüketici fiyatları, döviz kuru, kredi genişlemesi ve sermaye hareketleri gibi ekonominin ana parasal değişkenlerinin gelişiminde TCMB faiz kararları belirleyici olmuştur. Ancak, 2008 küresel krizinin ön plana çıkardığı finansal risk, TCMB gecelik faiz oranlarının tek başına yeterli olmadığına işaret etmiştir. Özellikle gelişmiş ülke merkez bankalarının gündeminde olan makro ihtiyati para politikası uygulamaları TCMB'nin dikkatini çekmiştir. TCMB, 2010 yılının sonundan itibaren bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı ve faiz koridorunu tamamlayıcı politika araçları olarak aktif şekilde kullanmaya başlamıştır. 2011 yılının sonunda ise, zorunlu karşılıklar ve rezerv opsiyon mekanizması makro ihtiyati para politikası aracı olarak belirlenmiştir.Bu çalışmada, TCMB faiz oranlarıyla enflasyon, döviz kuru, yurtiçi kredi hacmi ve net portföy yatırımları arasındaki ilişki 2003:M1-2018:M3, 2011:M9-2018:M3 dönemi verileriyle analiz edilmiştir. Zaman serisi yöntemlerinin uygulanmasıyla elde edilen bulgulara göre, TCMB faiz oranlarıyla makroekonomik değişkenler arasında karşılıklı ilişkiler belirlenmiştir.ANAHTAR KELİMELER: TCMB Faiz Oranları, Makroekonomik Değişkenler, Zaman Serisi Yöntemleri.

Monetary policy stance is characterized by interest rate decisions to be taken by the central bank. For this purpose, two points are interesting for estimating the relationship between central bank interest rates and macroeconomic variables: First, the current monetary policy stance is to understand how close to macroeconomic stability is. Second, it is foreseen how the central bank will display a monetary policy stance regarding the future. Thus, the power to intervene in the economy is determined by the interest rate decisions taken by the central bank in an adjustable and controllable direction. In this context, Central Bank of the Republic of Turkey (TCMB) overnight interest rates, which are accepted as the main policy tool with the transition to inflation targeting regime following the 2001 crisis, were taken as reference by the real and financial sector. Consequently, the CBRT's interest rate decisions have been decisive in the development of the main monetary variables of the economy, such as consumer prices, exchange rate, credit expansion and capital movements. However, the results of the financial risk highlighted by the 2008 global crisis and the results of the recession perception point out that the CBRT overnight interest rates alone will not be sufficient. The macro prudential monetary policy applications, which are on the agenda of the central banks of developed countries, attracted the attention of the CBRT. As of the end of 2010, CBRT started to use the one-week repo auction interest rate and interest rate corridor as complementary policy instruments. At the end of 2011, reserve requirements and reserve option mechanism were defined as macro prudential monetary policy instruments.In this study, the relationship between CBRT interest rates, inflation, foreign exchange rate, domestic credit volume and net portfolio investments was analyzed with the data of 2003: M1-2018: M3, 2011: M9-2018: M3 period. According to the findings obtained by the application of time series methods, the mutual relations between the CBRT interest rates and macroeconomic variables were determined.KEY WORDS: CBRT Interest Rates, Macroeconomic Variables, Time Series Methods.