Cumhuriyet Dönemi çocuk koruma politikaları (1923-1950)

Abstract

Çocuk meselesi, her şeyden önce çocuğu tanıma, anlama ve onu koruma ihtiyacıdır. Bu bağlamda çalışmamızın amacı; çocuk koruma politikaları çerçevesinde, Türkiye Cumhuriyeti tarihini çağdaş dünya tarihinin bir parçası olarak ele alıp; 1923 ve 1950 yılları arasında devletin çocuk meselesi hakkında uyguladığı politikaları ve toplumdaki yansımalarını ortaya çıkarmaktır. 1923'ten 1950 yılına kadar olan dönem boyunca yeni kurulan rejimin, çocuk meselesine yönelik ciddi kaygıları ve çözüm önerileri olmuştur. Meydana gelen toplumsal değişim içerisinde, yeniden konumlandırılan çocukluk imgesinin gerçeğe ne ölçüde dönüştüğü ise dönemin mali yapısına bağlı olarak değişiklikler göstermiştir.Tezin en önemli çıktısı ve literatüre katkısı; 1930'lu yıllarda İstanbul, Ankara, İzmir gibi sürekli gelişen, büyük şehirlere eğitim ve iş fırsatları için başlayan çocuk göçleri sürecini; 1950'li yıllara uzanan süreçte bu bağlamda yapılan eğitim, sağlık, iaşe ve ibate konusunda yapılan politikaların saptanarak, arşiv belgeleri üzerinden değerlendirilmiş olmasıdır. Devlet bu süreçte korumaya ihtiyaç duyan çocukların, Sümerbank fabrikalarında görev alması için yetiştirildiği `Sümerbank Çırak Mektepleri` ve planlamasının yapıldığı ama gerçekleştirilemediğini varsaydığımız, 1000'er kişilik `Devlet Çiftlikleri` ve `Çocuk Büroları` gibi çözüm önerilerinin yanında sosyal yardım, sağlık ve eğitim politikalarıyla aşmaya çalışmış ama başarılı olamadığı görülmüştür. Çocuk meselesi bu sürecin sonunda 1949 yılında yürürlüğe giren Korunmaya Muhtaç Çocuk Kanunu ile çözülmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Tümevarımsal bir yolla izlediğimiz; arşiv belgelerine dayanan bulgular kronolojik bir şekilde aktarılmıştır. Öncelikle, bu alanda somutlanmayı bekleyen inanılmaz bir ayrıntı zenginliğinin olduğu görülmüştür. Çalışmamızın birinci bölümünde; konuyla ilgili genel kavramsal çerçeve verilerek, İlkçağ'dan günümüze uzanan çocukluk algılarının seyri; çocuk koruma sisteminin oluşumu ve Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uygulanan çocuk koruma politikaları özetlenmiştir. İkinci bölümde; Cumhuriyet'in 1923-1939 arasında uyguladığı politikalar ve rejimin idealize ettiği çocuk kavramı açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise 1939-1950 arası döneme eğilerek; Ⅱ.Dünya Savaşı'nın Türkiye üzerindeki etkileri ve devletin sosyal politikaları üzerindeki mecburi değişimi; çocuk bağlamında incelenmiştir.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Sosyal Politikalar, Çocuk, Çocuk Koruma Politikaları, Sümerbank Çırak Mektepleri, Devlet Çiftlikleri

The issue of children is first of all the need to recognize, understand and protect the child. The aim of our study in relation to this matter in child protection policies and limits, and discuss the history of the Republic of Turkey as a part of the history of the modern world; The aim of this course is to reveal the policies implemented by the state about the child issue between 1923 and 1950 and its reflections in society.During the period from 1923 to 1950, the newly established republican regime had serious concerns about the children's issue and as a result of these solutions. Within the social change that occurred, the extent to which the repositioned childhood image turned into reality changed depending on the financial structure of the period.The contribution of our thesis to science and literature is as follows In the 1930s, the process of child migration, which started in Istanbul, Ankara and İzmir, which is continuously developing, for education and job opportunities; Until the 1950s, by identifying everything related to this subject; and that the events taking place in this process have been evaluated on the basis of archival documents. Republic of Turkey, the children who need protection in this process to take part in Sümerbank factory `Sümerbank Vestibule School` was established. the problems that have arisen, as well as the proposed solutions such as `state farms` and `children's offices'', which were planned but not successful immediately after; social assistance, health and education policies, but failed.Our study was created by using document analysis technique. In this study, the findings based on the archival documents that we want to elucidate are presented chronologically.The first thing we prioritize is that there is an incredible wealth of detail waiting to be embodied in this field. In the first part of our study; the general conceptual framework on the subject and the course of childhood perceptions from the Antiquity to the present day; formation of child protection system and child protection policies applied from Ottoman to Republic are summarized. In the second part; The policies implemented by the Republic between 1923 and 1939 and the concept of children idealized by the regime were tried to be explained. In the third part, by focusing on the period between 1939-1950; compulsory exchange on the effects on Turkey's World War ⅠⅠ and the state's social policies; examined in the context of children.KEY WORDS: Social Policies, Child, Child Protection Policies, Sümerbank Vestibule School, State Farms