2000 sonrası, simetrik ve asimetrik şok karşısında Orta Doğu`nun Türkiye üzerindeki etkisi

Abstract

Orta Doğu, geçmişten günümüze kadar olan süreçte, medeniyetlerin, ilk dinlerinortaya çıktığı; tarihteki olayların başladığı yer olarak karşımıza çıkmaktadır. Orta Doğu içinyapılan tanımlamalar, bölgenin coğrafi sınırlarının kişiden kişiye farklılık göstermesi, bölgeiçerisinde sürekli bir savaşın, güç çekişmelerinin yaşanmasına neden olmuştur. Bölgedekarmaşık düzenin yaşanmasındaki en büyük etken: yer altı kaynaklarının zengin olması ve dışgüçlerin (ülkelerin) bu kaynaklara sahip olma isteğidir. Bundandır ki bölgede sürekli birkarmaşa yaşanmakta ve düzensiz bir yapı oluşmaktadır. Orta Doğu için dönüm noktasısayılabilecek olan Arap Bahar'ının yaşanması, bölge içindeki ülkelerin rejim değişikliğinegitmesine ve iç isyanların çıkmasıyla uzun yıllar hüküm süren otoritelerin çökmesine deneden olmuştur.Orta Doğu bölgesinde yapılan araştırmalarda ortaya çıkan simetrik şok ve asimetrik şokunsurlarının farklılık göstermesi, bölgede yapılan ticareti de etkilemiştir. Özellikle ArapBahar'ının beklenmedik bir şekilde ortaya çıkması, ülkeyi yöneten otoritelerin rejimleriniolumsuz yönde etkilemesine ve ekonomilerinin inişli çıkışlı olmasına neden olmuştur.Analiz çalışmasında elde edilen sonuçlarda, 2000-2018 yılları arasındaki ekonomik değişimele alınmıştır Orta Doğu üzerindeki etkileri incelenirken; ihracat, ithalat ve enflasyonoranlarının, kişi başına düşen gelirin büyümesi karşısındaki değişimleri ele alınarak iki yönlüetkiler modeli analizi yapılarak, ülkelerin bir birimlik artışı karşısında ne kadarlık birdeğişiminin olduğu tespit edilmiştir.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Orta Doğu, Arap Baharı, Simetrik ve Asimetrik Şok,Ekonometri Analizi.

From the past to the present, the Middle East has emerged as the place where thecivilizations were born, the first religions were born and some of the events in the historybegan. The definitions made for the Middle East and the fact that the geographical boundariesof the region differ from one person to another caused a confusion in the region. The mostimportant factor for the region to take place in a complex order was the fact that theunderground resources were rich and the foreign powers (countries) had the desire to havethese resources, which caused the confusion on the region to increase and an irregularstructure. The Arab Spring, which may be considered as a turning point for the Middle East,has also contributed to the collapse of the authorities that have long ruled over the years as aresult of internal rebellions and the change of regime in the countries within the region.Symmetrical shock and asymmetric shock elements that have emerged in theresearches in the region have affected the trade to be done in the region. The unexpectedemergence of the Arab Spring, in particular, has caused the governing authorities of thecountry to adversely affect their regimes and have a fluctuating economy.According to the results obtained from the analyzes, the effects of the economybetween 2000-2018 on the Middle East are examined, by examining the changes in export,import and inflation rates against the growth of per capita income, the bidirectional effectsmodel were analyzed to determine the extent to which the countries experienced a one-unitincrease.KEY WORDS: Middle East, Arab Spring, Symmetrical and Asymmetric Shock,Econometrics Analysis.