GPS/Nivelman yöntemiyle helmert ortometrik yüksekliklerinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET GPS / Nivelman Yöntemi İle Helmert Ortometrik Yüksekliklerin Belirlenmesi Savaş Şahin ÖZKAN Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Aralık 2004 Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mevlüt GÜLLÜ Dört boyutlu uzayda bir noktanın konumu, bir çok yöntem kullanılarak değişik duyarlılıklarda ifade edilmiştir. Konum bilgisi basitçe bir referans sistemine göre sayısal yada grafik gösterimi anlatır. Tanımlanacak ve değişmez kabul edilecek referans sistemi belirlemek her zaman çok kolay olmamıştır. Özellikle konu, yer yuvarının tanımlanması olunca durum biraz daha karmaşık hale gelir. Yer yuvarı değişik matematiksel yöntemlerle ifade edilmiştir. Fakat bilindiği gibi yer yüzünün bir de fiziksel boyutu vardır ki; bunu geometrik anlamda ifade etmek mümkün olmamaktadır. İşte bu Fiziksel Jeodezinin konusu haline gelir. Bu bilim dalının temel amacı, yeryuvarının gravite alanına ait eşpotansiyelli yüzeylerin belirlenmesidir. Bu eş potansiyelli yüzeylerden özel bir tanesi vardır ki bu, eşpotansiyel kotu sıfır olan Jeoittir. Jeodezide jeoit belirlemenin birden fazla yöntemi mevcuttur. Bu çalışmada GPS/Nivelman yöntemi ile Helmert ortometrik yüksekliklerin belirlenmesinde, kullanılan yöntemlere değinilecek, bunlardan özellikle Türkiye Jeoidi kullanılarak sayısal bir uygulama ve sonuçları verilecektir. Jeodezik çalışmalarda GPS kullanımının yaygınlaşması sonucu elde edilen elipsoit yükseklikleri kullanılarak ortometrik yüksekliklerin belirlenmesi için, duyarlı jeoit yüksekliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Jeoit yüksekliklerinin belirlenmesi için farklı bir takım ölçü aletleri ve metotlarına ihtiyaç duyulur. Bu da zaman ve fınans açısından fazladan yük getirmektedir. Yine bu çalışma, zamanın ve fınansın optimum kullanımına olanak sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler : GPS, Jeoit, Elipsoit, Helmert, Ortometrik Yükseklik

ABSTRACT Determination Of Helmert Orthometric Heights With GPS/Levelling Method Savaş Şahin ÖZKAN Afyon Kocatepe University, Institute of Science and Technology December 2004 Advisor : Assist. Prof. Dr. Mevlüt GULLU Position of a point in four dimensional space is expressed in different accuracies by using several methods. Position information simply explains digital or graphical projection according to a reference system. To determine an invariable reference system to be defined was always not so easy. Especially, when the matter is to define the earth, it becomes more complicated. The earth is expressed with various mathematical methods. However, as known, the earth has a physical dimension as well and it is not possible to express this by means of geometry. This becomes the matter of Physical Geodesy. The main objective of this science branch is to determine the equipotential surfaces concerning the field of gravity of earth. There is an exceptional one among these equipotential surfaces that is geoid which has an equipotential elevation of zero. In geodesy, there are more than one method to determine geoid. In this study, the methods to determine Helmert orthometric heights with GPS/Levelling will be mentioned, and by especially using Turkey geoid, a digital application and results will be displayed. In order to determine the orthometric heights utilizing the ellipsoid heights obtained as a result of prevalent GPS usage in geodetic studies, it is required to determine accurate geoid heights. For determination of the geoid heights, it is necessary to have some different measuring instruments and methods. This requires burdensome extra obligations regarding time and finance. Again, this study will enable the optimum usage of time and finance. Keywords : GPS, Geoit, Elipsoit, Helmert, Orthometric Height