Karamık gölü (Afyonkarahisar)`ndeki Cyprinus carpio L. 1758 (sazan)`nun metazoon parazitleri üzerindeki anatomik, morfolojik ve ekolojik bir araştırma

Abstract

KARAMIK GÖLÜ (AFYONKARAHİSAR)'DEKİ CYPRINUS CARPIO L. 1758 (SAZAN)'NUN METAZOON PARAZİTLERİ ÜZERİNDE ANATOMİK, MORFOLOJİK VE EKOLOJİK BİR ARAŞTIRMA (Yüksek Lisans Tezi) HASAN LEVENT KUTLU AFYONKARAHİSAR KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül 2005 ÖZET Bu çalışmada, 13 Mart 2004 ile 28 Mayıs 2005 tarihleri arasında Karamık Gölü (Afyonkarahisar)'nden temin edilen 71 Cyprinus carpio L.1758 (sazan)'nun metazoon parazitleri üzerinde incelemeler yapılmıştır. Konak balık türünde üç parazit tanımlanmıştır: Gyrodactylus elegans, Nordmann, 1832; Dactylogynıs extensus Mueller ve Van Cleave, 1932 (Monogenea, Plathelrnintes): Bothriocephalus acheilognathi, Yamaguti, 1934 (Cestoda, Plathelrnintes). Bu türlerden G. elegans 16 balığın yüzgeçleri (%22,5; 7,6 parazit/balık) ile 2 balığın solungaçlarında (%2S8; 5,0 parazit/balık), D. extensus 65 balığın solungaçlarında (%91,5; 22,1 parazit/balık), B. acheilognathi ise 10 balığın bağırsağında (%14,0; 10.8 parazit/balık) rastlanmıştır. Konak balıkta en çok rastlanan parazit D. extensus'tur. İlgili parazite ait en yüksek enfeksiyon oranı ve ortalama parazit sayısı kış, en düşük değerler ise ilkbahar ve yaz aylarında kaydedilmiştir. D. extensus ile enfekte olma oranı küçük boylu balıklarda büyüklere göre daha fazladır. G. elegans orta boylu sazanların yüzgeçlerinde ilkbaharda, solungaçlarında ise kış aylarında kaydedilmiştir. Bu iki parazitin dişi ve erkek sazanlar arasındaki dağılımında anlamlı bir fark yoktur. B. acheilognathi' nin küçük ve orta boydaki sazanlarda oluşturduğu enfeksiyon kış aylarında yüksek, ilkbahar ve yaz aylarında ise düşük bulunmuştur. Erkek balıklar dişilere göre B. acheilognathi ile fazla enfektedir. Anahtar Kelimeler: Bothriocephalus, Cyprinus, Dactylogyrus, Gyrodactylus, Karamık Gölü

AN INVESTIGATION ON ANATOMY, MORPHOLOGY AND ECOLOGY OF METAZOAN PARASITES OF CYPRINUS CARPIO L. 1758 (COMMON CARP) FROM LAKE KARAMIK (AFYONKARAHİSAR) (MSc Thesis) HASAN LEVENT KUTLU AFYONKARAHİSAR KOCATEPE UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCffiNCES September 2005 SUMMARY In this study, the presence of metazoan parasites on 71 Cyprinus carpio L.1758 (common carp) was investigated in Lake Karamik, Afyonkarahisar, Turkey between 13 th March 2004 and 28* May 2005. Three parasite species were identified in the host fish species: Gyrodactylus elegans, Nordmann, 1 S32; Dactylogyrns extensus Mueller ve Van Cleave, 1932 (Monogenea, Plathelminthes): Bothriocephalus acheilognathi, Yamaguti, 1934 (Cestoda, Plathelminthes). From these species, G. elegans was found on the gills of 2 fish (%2.8, 5.0 parasite/fish) and on the fins of 16 fish (%22.5, 7.6 parasite/fish). Dactylogyrus extensus was found on the gills of 65 fish (%91.5, 22.1 parasite/fish). Bothriocephalus acheilognathi was found in the intesiine of 10 host fish (%14.0, 10.8 parasite/fish). D. extensus was the dominant species found on the host fish. The highest infection rate and mean parasite was in winter and minimum value was in summer and spring. The smaller common carp have more infection rate than larger common carp specimens by D. extensus. G. elegans was found on middle size fish's fins in spring, on the gills in winter. There is no meaningful difference between two parasite species in male and female common carps. The infection occurred by B. acheilognathi was more common in small and middle size host fish species in winter than in spring and summer. Male fish specimens were infected more than female fish by B. acheilognathi. Keywords: Cyprinus, Dactylogyrus, Bothriocephalus, Gyrodactylus, Lake Karamik 11