Kükürt veya oksijen taşıyan kalikscrown oksim türevlerinin sentezi ve sıvı-sıvı ekstraksiyon çalışmalarında kullanılması

Abstract

ÖZETYüksek Lisans TeziKÜKÜRT VEYA OKS JEN TAŞIYAN KAL KSCROWN OKS MTÜREVLER N N SENTEZ VE SIVI-SIVI EKSTRAKS YONÇALIŞMALARINDA KULLANILMASISelma ASLANAfyonkarahisar Kocatepe ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüKimya Anabilim DalıDanışman: Yrd. Doç. Dr. Gülderen UYSAL AKKUŞBu çalışma kaliks[4]-(okza)-crown, ve kaliks[4]-(tiya)-crown bileşikleri ile bunlarınuygun oksim türevlerinin sentezlenmesini ve bu bileşiklerin sıvı-sıvı ekstraksiyonçalışmalarını ve kompleks çalışmalarını içermektedir.Sentezlenen bu bileşiklerin yapıları spektroskopik teknikler (FTIR, 1H NMR) veelement analizi ile aydınlatıldı.Sentez çalışmaları, literatürde belirtilen metodlardan yararlanarak 5,11,17,23-tetra-tert-bütil-25,26,27,28-tetrahidroksikaliks[4]aren 1 sentezlendikten sonra, bu bileşikbenzenin çözücü olduğu ortamda potasyum tersiyer bütoksit varlığında sırasıylatrietilen glikol ditosilatla etkileştirilerek p-tert-bütilkaliks[4]-(okza)-crown-4 (2) ve 1,8-ditosilato-3,6-ditiya oktan ile etkileştirilerek p-tert-bütilkaliks[4]-(tiya)-crown-4 (3)bileşikleri elde edildi. Sentezlenen bu bileşikler asetonitrilin çözücü olduğu ortamdaK2CO3 ve NaI beraberinde 4-klorobütironitril ile etkileştirilerek nitril türevi (4,5) eldeedildi. Yapıdaki nitril grupları tetrahidrofuranın çözücü olduğu ortamda LiAlH4 ilemuamele edilerek amino grubuna indirgendi (6,7).Daha sonra bu bileşikler metanol-THF içerisinde α-kloromonooksim ile etkileştirilerekkaliks[4]arenin vic-dioksim türevleri (8,9) elde edildi. Sentezlenen bileşiklerin bazıalkali (Na+, K+ ve Cs+) ve geçiş metal (Cu2+, Co2+, Ni2+, Cd2+, Hg2+) pikrat çözeltilerive Cr2O3= ile sıvı-sıvı ekstraksiyon çalışmaları yapıldı.2007, 71 sayfaAnahtar kelimeler: kaliks[4]aren, kalikscrown, kaliks-oksim, iyon değiştirme, sıvı-sıvı ekstraksiyon.

ABSTRACTMs. Sci ThesisSynthesis of calixcrown oxime derivatives containing oxygen or sulphur oximeand Their Usage in liquid-liquid extraction studies.Selma ASLANAfyonkarahisar Kocatepe UniversityFaculty of Science and ArtsDepartment of ChemistrySupervisor: Yrd. Doç. Dr. Gülderen Uysal AKKUŞThe study comprises synthesis of kaliks[4]-(oxa)-crown-4 and kaliks[4]-(tiya)-crown-4compounds and their corresponding oxime derivatives as well as the liquid-liquidextraction studies of these compounds.Structures of these compounds were characterized by spectroscopic techniques (FTIR,Mass, 1H NMR) and elemental analysis.Synthetic work was carried out according to the methods described elsewhere. Afterthe synthesis of 5,11,17,23-tetra-tert-butyl-25,26,27,28-tetra-hydroxycalix[4]-arene 1, asolution of this compound in benzene in the presence of K+-tert-butokside was treatedwith triethylene glycol di-p-tosylate to obtain p-tert-butylcalix[4]-crown-4 (5) andtreated with 1,8-ditosylato-3,6-dithiaoctane to obtain p-tert-butylcalix[4]-thia-crown-4(6) respectively. Nitrile derivatives (4,5) were obtained by treatment of thesecompounds with 4-chlorobutyronitrile in dry acetonitrile in the presence of K2CO3 andNaI.Then nitrile groups in these compounds were reduced to amino groups (6,7) bytreatment of these compounds with LiAlH4 in dry THF. Then vic-dioxime derivativesof calix[4]arenes (8,9) were synthesized by treatment of these compounds with amphi-chloromonooxime in methanol-THF. Liquid-liquid extraction studies of all of thesecompounds were performed with some selected alkali (Na+, K+ ve Cs+) and transitionmetal (Cu2+, Co2+, Ni2+, Cd2+ and Hg2+) cations.2007, 71 pagesKeywords: calix[4]arene, calixcrown, calix-oxime, ion exchange, liquid-liquidextraction