Uluslararası ilişkiler disiplininde rasyonel tercih yaklaşımı: Kuram, yöntem, uygulama

Abstract

Uluslararası ilişkiler konularına her geçen gün artan ilgi, halen çok yeni bir akademik disiplin olan ve büyük ölçüde interdisipliner bir karaktere sahip Uluslararası İlişkiler disiplininde yapılan çalışmaların yöntemsel boyutunun da ön plana çıkmasına sebep olmaktadır. Çünkü yeni doğan bir disiplin için yapılması gereken en önemli iki şeyden birisi disiplinin çalışma alanlarının belirlenmesi iken, diğeri de bu alanların nasıl çalışılacağının belirlenmesidir. Yirminci yüzyılın ortalarından bu yana ekonomi bilimi başta olmak üzere politika ve uluslararası ilişkiler konularında da etkili olan rasyonel tercih yaklaşımı, Uluslararası İlişkiler disiplinine yöntemsel anlamda önemli bir perspektif kazandırmıştır. Özellikle Soğuk Savaş sırasında dış politika analizi ve strateji konularında önemli analizlerin yapılmasına imkan veren bu yaklaşım, pozitivist varsayımların ciddi eleştirilerle karşılaştığı günümüz dünyasında halen önemini korumaktadır. Fakat Türkiye'de siyaset bilimciler tarafından neredeyse hiç çalışılmayan, literatürde yer bulmayan bu yaklaşımı Türkçe okumak ve anlamak için kaynak sayısı çok sınırlıdır. Bu durum Türkçe literatür için önemli bir eksikliktir. Bu sebeple bu çalışmanın amacı Uluslararası İlişkiler disiplininde yönteme ilişkin tartışmaları analiz etmek, uluslararası ilişkilerde rasyonel tercih uygulamalarının niteliğini ortaya koymak ve yaklaşımın Uluslararası İlişkiler disiplinindeki yeri ve analiz gücünü tartışmaya çalışmaktır. Çalışmanın ortaya attığı tez, özellikle Türkçe literatürde neredeyse hiç yer bulmayan Uluslararası İlişkiler disiplininde rasyonel tercih yaklaşımı ve modellerinin disiplin için önem taşıdığı ve çok farklı kuramsal ve alansal çalışmaların analizinde etkili olduğudur. 1950'lerden bu yana uluslararası literatürde yayınlanmakta olan ve her geçen gün çoğalan çalışmalar bunun en önemli göstergesidir. Bu çalışmaların Türkçe literatürde de yer bulması ve yaklaşımın Türkiye'deki Uluslararası İlişkiler disiplini üyeleri tarafından tanınması; disiplinin ve disiplindeki öğrencilerin gelişimi açısından önem taşımaktadır.

The increasing interest in international relations topics has led to the emergence of the methodological dimension of the studies carried out in the International Relations discipline, which is a very new academic discipline and which has a highly interdisciplinary character. Because of the fact that one of the two most important things that must be done for a new discipline is to determine the working areas of the discipline, while the other is to determine how these fields will be studied. Since the mid-twentieth century, the rational choice approach, which has been effective in the fields of economics, politics and international relations, has brought an important perspective on the discipline of International Relations. This approach, which allowed significant analysis of foreign policy and strategy during the Cold War, is still important in today's world, where positivist assumptions face serious criticism. However, this is an approach almost no political scientist studies on it in Turkey and there are very limited number of studies on this approach to read and understand it in Turkish language. This situation is an important deficiency in Turkish literature. For this reason, the aim of this study is to analyze the debates on methodology in International Relations discipline, to put forth the quality of rational choice practices in international relations and to try to discuss the place and the power of rational choice analysis in the discipline of International Relations. The thesis proposed by the study is that rational choice approach and models in International Relations discipline, which are almost never found in Turkish literature, are important for the discipline and effective in analyzing different theoretical and spatial studies. The studies that have been published in the international literature since the 1950s and are increasing day by day are the most important indicators. It is important for the development of the discipline and the students of the discipline. The fact that such studies take place also in Turkish literature, the approach is known by the members of the discipline in Turkey, is important for the development of the discipline and the students in the discipline in Turkey.