Zeydiyye fıkhında nikâh ile ilgili hükümler ve Hanefî fıkhıyla mukayesesi

Abstract

Zeydiyye ve Hanefî fıkhının nikâhla ilgili hükümlerini konu edinmiş olan bu çalışmada iki mezhep arasındaki hüküm benzerlikleri ve farklılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada aynı dönemde yazılmış olmaları ve ait oldukları mezhebin temel başvuru kaynakları arasında yer almaları bakımından Zeydiyye fıkhını temsîlen Müeyyed-Billâh Ahmed b. Hüseyin b. Hârûn'a ait Tecrîd, Hanefî fıkhını temsîlen de Ahmed el-Kudûrî'ye ait olan Muhtasar'ın nikâh bölümleri incelenmiştir. Üç bölümden oluşan bu araştırmanın birinci bölümünde iki mezhep fıkhının gösterdiği tarihî gelişmeler, mukayesede esas alınan eserler ve müellifleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, esas alınan eserler `kitabu'n-nikâh` özelinde şekil, metot ve üslup bakımından karşılaştırılmıştır. Üçüncü bölümde ise bu iki eserin nikâhla ilgili hükümleri mukayese edilmiştir. Eserlerin şekil ve metot bakımından benzer olduğu, üslup bakımından ise Muhtasar'ın daha özlü olduğu tespit edilmiştir. Nikâha dair hükümlerde ise iki mezhebin birbirine yakın olduğu ancak azımsanmayacak ölçüde farklılıklarının da bulunduğu görülmüştür.

This study, which focuses on the verdicts on marriage in Zaydī and Hanafī jurisprudence, tries to determine the differences and similarities in the provisions of both madhabs. Chapters on marriage from Muayyad-Billâh ibn Husayn ibn Hârûn's Tacrīd is selected as an example of Zaydī jurisprudence and Ahmad al-Qudûrī's Mukhtasar as an example of Hanafī jurisprudence. The study consists of three chapters: the historical developments in both madhabs are discussed in the first chapter and in the second chapter, the selected texts are compared in the framework of kitabu'n-nikâh style in terms of format, method and tone. In the third chapter, the parts of these books on marriage is compared. It is seen that the texts are similar in terms of format and method, while Mukhtasar is more concise in terms of its tone. The verdicts on marriage show that both madhabs are close to each other, yet there is a considerable amount of differences.