TOPSİS ve PROMETHEE çok kriterli karar verme yöntemleri ile finansal performansın karşılaştırılması: BİST inşaat sektörü üzerine bir uygulama

Abstract

Finansal bilgi sistemi tarafından üretilen veriler sonucu hazırlanan finansal tabloların, kullanıcılar açısından daha anlamlı ve yorumlanabilir bir hale getirilebilmesi için kullanılan finansal analiz tekniklerinden birisi, oran ya da rasyo analizidir. Finansal tablolardan bu şekilde birçok oran hesaplamak mümkündür. Ancak hesaplanan çok sayıda kriter olması ve yine bu kriterlere göre seçimi yapılacak çok sayıda alternatiflerin varlığı karar vermeyi zorlaştırmaktadır. Çok kriterli karar verme yöntemleri farklı değerlendirme seçeneklerini ortak bir paydaya indirgeyerek, kullanıcılarına objektif karar verebilme imkânı tanımaktadır.Bu çalışmanın amacı; çok kriterli karar verme yöntemlerinden, TOPSİS ve PROMETHEE yöntemlerinin, seçimi yapılacak alternatiflerin finansal performanslarına göre sıralanmasındaki kullanımını göstermek ve yöntemlerden elde edilen sonuçların karşılaştırılmasıdır.Çalışma kapsamına, hisse senetleri Borsa İstanbul (BİST) inşaat endeksinde işlem gören yedi işletme dâhil edilmiştir. 2013 - 2017 yıllarını kapsayan beş yıllık döneme ilişkin likidite, finansal yapı, faaliyet ve karlılık oranları, Kamuyu Aydınlatma Platformu'nun (KAP) resmi internet sitesinde yayınlanan yıllık finansal tablolardan hesaplanmıştır. Hesaplanan finansal oranlar, TOPSIS yöntemi için Microsoft Excel ve PROMETHEE Yöntemi için Visual Promethee Academic Programı yardımıyla genel şirket performansını gösteren tek bir puana çevrilmiş ve işletmelerin performans düzeyleri bu puanlara göre sıralanmıştır. Yöntemlerden elde edilen sıralama sonuçlarının korelâsyonları incelenerek istatistikî olarak test edilmiştir. Her iki yönteme göre de elde edilen sıralama sonuçlarının yüksek oranda birbirlerine benzedikleri görülmüştür.

Ratio analysis is one of the financial analysis methods employed for making the financial tables, prepared based on the data produced by the financial information system, more meaningful and interpretable for the users. It is possible to derive many ratios from financial tables using this method. However, the fact that there are too many criteria calculated and too many alternatives to be selected based on these criteria makes decision making difficult. Multi-criteria decision making methods bring different evaluation options to a common ground enabling users to make objective decisions. The purpose of this study is to show how to use TOPSIS and PROMETHEE multi-criteria decision making methods for ranking the alternatives to be chosen according to their financial performance and to compare the results of the two methods. Seven businesses that are traded in Istanbul Stock Market (BIST) construction index were included under the scope of this study.The liquidity, financial structure, activity and profitability ratios for the five-year period covering 2013-2017 are calculated from the annual financial statements published on the Public Disclosure Platform (KAP) official website.The calculated financial ratios were converted to a single score showing the overall company performance with the help of Microsoft Excel for TOPSIS method and Visual Promethee Academic Program for PROMETHEE method and the performance levels of enterprises were ranked according to these scores. Correlationbetween the ranking results obtained by using these methods were examined and statistically tested. It was observed that the ranking results obtained by both methods were highly similar to each other.