Mudanya ve köylerindeki Osmanlı dönemi Rum kiliseleri

Abstract

Mudanya'da Osmanlı egemenliğinin başladığı 1321'den 1924 yılına kadarnüfusun çoğunluğunu Rumlar oluşturmuştur. Mudanya ve köylerindeki Rumkiliselerinin varlığı gerek günümüze ulaşabilen yapılardan gerekse yazılıkaynaklardan bilinmektedir. Bölgede 19. yüzyılda on Rum kilisesi yeniden inşaedilmiştir. Bu kiliselerden özgünlüğünü büyük ölçüde yitiren ikisi, kültür merkeziolarak kullanılmaktadır. Üst örtüleri tamamen yok olmuş üç kilisenin de duvarlarıyıkılmaya yüz tutmuştur. Diğer beş kiliseden sadece birinin yaklaşık 1 metreyükseklikte duvarları günümüze ulaşmıştır. Osmanlı Dönemi'nde 19. yüzyılakadar istisnalar hariç yeni kilise inşa edilmemiş, Bizans veya 19. yüzyıl öncesiOsmanlı dönemlerine ait kiliseler padişahın izni ile aslına uygun tamir edilerekkullanılmıştır. Tanzimat (1839) ve Islahat (1856) Fermanları'nın getirdiğiyeniliklerle birlikte kiliseler temelleri üzerlerine daha büyük boyutlarda yenideninşa edilmiştir. Bu kiliselerle ilgili Osmanlı arşivlerindeki belgelerde yeniden inşasebebi, boyutları, inşaat maliyeti ve bu maliyetin nasıl karşılanacağıyazılıdır.Ayrıca bazı kiliselerin zemin kat planı ve cephe görünüş çizimleri debulunmaktadır. Mudanya ve köylerindeki Osmanlı dönemi Rum kiliseleri bazilikalplanlıdır. Kapı ve pencere açıklıkları yuvarlak kemerli, naosun sütunları,kemerleri ve örtüleri ahşaptır. Bursa ve İstanbul'un çağdaş Rum kiliseleri ileyakın benzerlikleri bulunan yapıların cephe düzenlemeleri ve süslemeleri eklektiküslup özellikleri taşımaktadır.Anahtar Sözcükler:Mudanya, Rum, Ortodoks, Kilise, Osmanlı Dönemi

Until 1924, when the Ottoman governance began in Mudanya (1321), themajority of the population was Greeks. The existence of Greek churches inMudanya and its villages is known both from the structures that survive to thepresent day and from the written sources. In the 19th century, ten Greek churcheswere rebuilt. Two of these churches, which lost their originality to a great extent,are used as cultural centers. The walls of the three churches, whose roofs havebeen completely destroyed, are about to collapse. Only one of the other fivechurches has extant to a height of about one meter. In the Ottoman period, exceptfor the exceptions, the new church was not built until the 19th century, thechurches belonging to the Byzantine and pre19th-century Ottoman periods wererepaired to and used with the permission of the sultan. Owing to the reformbrought by the Edicts of Tanzimat (1839) and Islahat (1856), the foundations ofsmall-size the churches were rebuilt on a larger scale. The documents in theOttoman archives related to these churches include the reason for rebuilding,dimensions, construction cost, and how to cover this cost. Also, Some churcheshave ground floor plan and front view drawings. All of the Greek churches inMudanya have basilica plan, door and window openings with round arches, as wellas columns, arches and inner roofs of the naos, have been constructed of wood. Thefacade arrangement and decorations of the church buildings in Mudanya whichhave close similarities with the contemporary Greek churches of Bursa andIstanbul, are in eclectic style.Keywords:Mudanya, Greek, Orthodox, Church, Ottoman Period