Endemik ve tehlike altındaki Thermopsis turcica (Fabaceae)nın in vitro çimlenmesi ve mikroçoğaltımı

Abstract

Bu ara t rmada, endemik ve tehlike alt ndaki Thermopsis turcica'n n ekolojik durumu, invitro tohum çimlenmesi ve mikroço alt m ara t r lm t r. Tarla aç lmas ve böcek istilasdolay s yla sa l ks z tohumlara sahip olmas T. turcica'y tehdit eden en önemli unsurlarolarak belirlenmi tir. T. turcica'n n belirlenen be popülasyonundan birisi olan Eberpopülasyonundan temin edilen sa l kl tohumlar çimlenme deneyleri ve mikroço alt m içinkullan lm t r. T. turcica tohumlar MS yata na al nmadan önce stratifikasyon ve/veyakonsantre sülfürik, hidroklorik ve nitrik asit kullanarak kimyasal skrafikasyon i lemine tabitutulmu tur. 90 dakika sülfürik asit muamelesi maksimum (%100) ve h zl (3,6 gün)çimlenme için ideal bulunmu tur. Fakat stratifikasyon ve di er asit uygulamalar n n T. turcicatohumlar n n çimlenmesi üzerine her hangi bir etkisi olmam t r. In vitro fidelerden teminedilen kotiledon, epikotil ve kök eksplantlar de i ik konsantrasyonlarda (0.5, 1, 2, 4 ve 8mg/L) NAA veya 2,4-D bulunduran temel MS ortamlar na transfer edilmi tir. En iyi kallusolu umu (%100) 2mg/L NAA ve 2,4-D ortam ndaki kök eksplantlar ndan al nm olmas nara men, NAA uygulanm eksplantlara göre 2,4-D bulunduran temel MS besi yerleriüzerindeki kalluslarda biyokütle geli imi yar yar ya az olarak tespit edilmi tir. Buna ekolarak, NAA uygulanm tüm eksplant çe itlerinin kallus olu umu s ras nda adventif kök vefide geli imi gözlemlenmi ken, bunlar 2,4-D'de gözlemlenmemi tir. NAA içeren ortamlardanelde edilen kalluslar sitokinin içeren ortamlara al nd nda sürgün olu umlar meydanagelmi ken, 2,4-D içerikli ortamlarda olu an kalluslardan hiçbirisinde rejenerasyon olmam t r.Bu nedenle, 2,4-D, T. turcica kallus olu umunu ve kallustan rejenerasyonu engellemi tir.De i ik konsantrasyonlarda (0, 0.5, 1 ve 2 mg/L) kinetin ve benzilamino pürin bulundurantemel MS ortam na al nan kalluslardan en iyi sürgün olu umu (kallus ba na 4,4) 2 mg/L BAortam nda elde edilmi tir. Rejenerantlar 1 mg/L NAA içeren temel ½ MS ortam ndaba ar yla (%70) köklendirildikten sonra, T. turcica in vitro fidecikleri topra a a rt lm t r.Anahtar kelimeler: Thermopsis turcica, endemik, tehlike alt ndaki bitki türü, in vitroçimlenme, mikropropagasyon.

In this study, ecological status, in vitro seed germination and micropropagation of an endemicand endangered plant species, Thermopsis turcica, were investigated. It was determined thatclearing new agricultural lands and holding unhealthy seeds due to insect attacks are the mostthreatened factors for T. turcica. Healthy seeds obtained from Eber population which is oneof five designated populations of T. turcica were used for germination experiments andmicropropagation. T. turcica seeds were treated with stratification and/or chemicalscarification using concentrated sulfuric, hydrochloric and nitric acids before taken on MSbeads. 90 minute sulfuric acid treatment was optimal for the maximum (%100) and fast (3,6days) germination. However, stratification and other acid treatments were not had an effect onthe germination of T. turcica seeds. Cotyledon, epicotyl and root explants obtained from thesein vitro seedling were transferred on basal MS media containing various concentrations (0.5,1, 2, 4 ve 8 mg/L) of NAA or 2,4-D. Although the best callus formation (%100) was obtainedfrom root explants treated with both 2 mg/L NAA and 2,4-D, only the half biomassdevelopment was determined for calli on basal MS media containing 2,4-D as compared tothe NAA treated explants. Furthermore, adventitious root and shoot developments were onlyobserved during callus formation from the all kinds of explants treated with NAA, but notwith 2,4-D. The shoot formation was only occurred on cytokinine media if the calli?s obtainedin NAA containing media. Therefore, 2,4-D inhibited T. turcica callus formation andregeneration from the callus. The best shoot regeneration (4,4 per callus) was gained with 2mg/L benzyladenine (BA) after the calli?s transferred onto basal MS media including variousconcentrations (0.5, 1 ve 2 mg/L) of benzyladenine (BA) or kinetin. After the regeneratessuccessfully rooted (%70) with basal ½ MS containing 1 mg/L NAA, in vitro T. turcicaseedlings were acclimatized to the soil.Key Words: Thermopsis turcica, endemic, endangered plant species, in vitro germination,micropropagation.