Taşra kentinin panoraması: XVIII. Yüzyılda Edirne Kazası üzerine Bir İnceleme (1746-1747)

Abstract

Bu tez, Osmanlı Devleti'nin ikinci merkezi ve büyük bir taşra kentini oluşturan Edirne'yi, 1746-1747 yıllarında arasında klasikleşen şehir tarihi çalışmaları şablonunun aksine üç farklı başlık altında incelemektedir. Bu bağlamda birinci bölümde avârızhâne kayıtları üzerinden kentin nüfus yoğunluğu ve dağılımı üzerine analizler yapılmaya çalışılmıştır. Öncelikle kentin kısa bir tarihçesine, genel görünümüne ve yol sistemine değinildikten sonra kent; semtler bazında incelenmiştir. İkinci bölümde, Edirneli ev sahipleri ve evlere ışık tutulmuştur. İlk olarak Edirne'nin konut tipolojisi ortaya çıkarılmıştır. Satışa konu olan evlerin fiyatları ve fiyatları belirleyen etkenler belirlenmiştir. Daha sonra da Müslüman-gayrimüslim, askerî-reaya arasındaki yaşam benzerlikleri ve farklılıkları tespit edilmiştir.Üçüncü bölümde ise kentteki gündelik hayat ele alınmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak gündelik hayatın alanı içerisine giren Edirne Mahkemesi, mahalleler, çarşı, pazar ve ticaret yerleri anlatılmaya çalışılmıştır. Daha sonra da kamusal alanda hayat başlığı altında Edirnelilerin gündelik yaşamlarından alacak-verecek, sulh, satış gibi olaylara; yaralama, ölüm, hırsızlık ve huzursuzluk gibi toplum düzenini bozan olgulara değinilmiştir. Son olarak da özel hayat kapsamında aile yapısı, boşanma, nafaka, kölelik, ihtidâlar ve gündelik hayatta kullanılan eşyalar ele alınmıştır.

This thesis investigates Edirne, which was the second capital of the Ottoman State and was a great rural city, under three different categories as opposed to the classic pattern of urban history studies between 1746 and 1747. The first chapter of the thesis have tried to analyze in relation with the population density and distribution of the city based on the records of avârızhouses. First of all, overview and road system of the city was discussed and the city was reviewed on the basis of districts. Second chapter, house owners and houses in Edirne were reviewed. The typology of the houses in Edirne was revealed. The prices of the houses for sale and the factors that determine these prices were given. Subsequently, the similarities and differences between the lives of Muslims and non-Muslims and askerî and reaya were classified.Third deals with daily life of local people in the city. In this context, court of the Edirne, neighbourhoods, city bazaars, markets and business places have determined all a part of the daily life using Shariah court records. Afterwards, the elements such as buying and selling, settlement (sulh) and sales in the daily life of people living in Edirne as well as the incidents that adversely affect the social order such as injuries, deaths, thefts and unrest were tackled with the title of life in the public space. Finally, family structure, divorce, alimony, slavery, conversions and items used in daily life were examined.