Dijital ve analog hava kameralarının geometrik potansiyellerinin fotogrametrik açıdan irdelenmesi

Abstract

Fotogrametri, kısa sürede yersel olarak yapımı güç yada çok büyük alanların doğru bir şekilde haritalandırılmasına ve ortofoto haritaların üretilmesine olanak sağlaması ve teknolojideki gelişmelerin uygulamaları daha kolay hale getirmesi sebebi ile her geçen gün daha fazla uygulama alanı bulmaktadır.GPS teknolojisindeki gelişmeler; fotoğraf alımlarının kinematik olmasına, dolayısı ile jeodezik hazırlıkların azalmasına, fotogrametrik iş istasyonlarının dijital teknoloji sayesinde daha kullanışlı ve süratli hale gelmesine olanak sağlamıştır.Konunun daha iyi şekilde kavranmasını sağlamak amacıyla; fotogrametri bilimine ve gelişim sürecine bir göz atılmıştır. Halen kullanılır durumda olan dijital fotogrametrik sistemler tanıtılmış, dijital görüntü ve kalitesi hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Çalışmanın temel konusunu oluşturan arazi ve resim koordinatları arasındaki bağıntılar ve ışın demetleri ile dengeleme yöntemi irdelenmiştir. Fotogrametride kullanılan kameralar hakkında geniş çaplı bilgiler verilmiş ve çalışmada kullanılan Zeiss/Jena LC0030 fotogrametrik analog kamera ile Vexcel Ultracam D fotogrametrik dijital kameranın özellikleri aktarılmıştır. Ayrıca uygulamada kullanılan Inpho Match-AT havai nirengi programı hakkında bilgiler verilmiş ve projenin işlem adımları ayrıntılı olarak anlatılmıştır.Çalışmada, Zeiss/Jena fotogrametrik analog kamera ve Vexcel fotogrametrik dijital kameraların geometrik performanslarının belirlenmesi amacıyla; aynı bölgenin, yakın zamanlı çekimi yapılmış fotoğrafların incelenmesi sonrası, hem analog hem dijital resimlerde en uygun dağılımda bulunan GPS ile ölçüm ve hesapları yapılan 20 adet kontrol noktası çalışmanın temel altlığını oluşturmaktadır. Uygulama aşamasında; fotogrametrik nirengi ve dengeleme çalışmaları Inpho Match-AT programı ile yapılmıştır. Bunun için, önce analog kamera resimleri kullanılarak oluşturulan projede, kontrol ve denetleme noktaları farklı sayı ve yönde değişik kombinasyonlar oluşturacak şekilde test edilmiştir. Noktaların arazi koordinatları (jeodezik koordinatlar) ile dengeleme sonucu bulunan koordinatları arasındaki farkların üç boyutlu hata vektörleri oluşturulmuştur. Bu vektörler yardımı ile her bir dengelemenin X, Y ve Z eksenlerinde maksimum hataları tespit edilmiş ayrıca tüm noktaların hata ortalamaları alınarak analog kamera ile yapılan diğer kombinasyonlar ile irdelemesi yapılmıştır. Sonrasında da dijital kamera resimleri kullanılarak proje oluşturulmuş, analog kamera resimleri kullanılarak yapılan projedeki işlem adımları ve kombinasyonların aynıları dijital kamera için de tekrarlanarak noktaların arazi koordinatları ile dengeleme hesabıyla bulunan koordinatları arasındaki farkların üç boyutlu hata vektörleri oluşturulmuştur. Bu vektörler yardımı ile her bir dengelemenin, eksenlerde maksimum hataları ve hata ortalamaları alınarak dijital kamera ile yapılan diğer kombinasyonlar ile irdelemesi yapılmıştır. Çalışma, bu değerlerin diğer kamera kombinasyonları ile kıyaslanarak söz konusu kameraların geometrik doğruluk analizi ve farklı nitelikteki (analog ve dijital) kameralarla elde edilen sonuçların karşılaştırılması yapılmıştır. Dijital kameranın geometrik doğruluk açısından daha iyi sonuç verme nedenleri ve dijital kameranın sağladığı yeniliklere değinilmiştir.Anahtar Sözcükler: Dijital kamera, analog kamera, geometrik doğruluk, ışın demetleri ile blok dengeleme.

Photogrammetry helps us to mapping of great fields or hard terrains and producing ortophoto maps. By the way, technological developments make easier applications done, because of these, photogrammetry, takes more part in our subjects.The progress in kinematic GPS technologies make possible taking of photographs and reducing of geodesic preparations also more speedy the photogrammetric workstations. To make the subject more understandable, we went through at progress session of photogrammetry. First of all, it was introduced the photogrammetric systems used in this study and it?s digital image and quality, and then, examined the connections between object space and image coordinates and bundle block adjustment.It has been given comprehensive information about cameras for photogrammetry and adapted specifications of Zeiss/Jena photogrammetric analog camera and Vexcel photogrammetric digital camera used in this study. At least, it was given an information about Inpho Match-AT program, and presented the procedures of the study.In this study, it was aimed to determine the performance of Zeiss/Jena analog photogrammetric camera and Vexcel digital photogrammetric camera each of one. Digital and analog photographs taken recently of the same area were used with 20 control points measuring by GPS in these photographs. In the stage of application, AT and bundle block adjustment studies made by Inpho Match-AT program.It has been tested the project prepared with digital and analog photographs according to control and balance points, and created there dimensional deviation vectors between aerial and image coordinates. The maximum deviations in X, Y, and Z axis for each balance operations were determined using these vectors we. With these vectors, it were determined the maximum deviations in X, Y, and Z axis for each balance operation in digital cameras.At least, it has been compared these results with other camera combinations and reached the geometric linear analysis. It has ended this study with the comparison of digital and analog camera?s results.Keywords: Digital camera, analog camera, geometric accuracy, bundle block adjustment.