İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağış değişkenlerinin eğilim analizi

Abstract

Şehirleşme, hızlı nüfus artışı, gelişen sanayi, orman alanlarının yok edilmesi, içme suyu ve sulama amacıyla kullanılan suyun etkin ve verimli kullanılamaması birtakım olumsuzlukları beraberinde getirmektedir. Bu olumsuzlukların başında sera gazlarının artışı ve su kaynaklarının yanlış kullanımı yer almaktadır. Küresel ısınmadan dolayı iklimde meydana gelen değişimler bölgesel farklılıklar göstermektedir. Türkiye'nin de içinde yer aldığı coğrafyanın küresel ısınma sebebiyle gelecek yıllarda olumsuz etkileneceği belirtilmektedir. Gelecekte sıcaklığın artma eğiliminin devam etmesi ve ani meydana gelen şiddetli yağış olaylarının sıklığının artması beklenmektedir. Bu tez çalışmasında, İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan 13 il merkezinin meteoroloji gözlem istasyonlarında 1960-2018 dönemi boyunca kaydedilen aylık ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış verilerinin eğilimleri araştırılmıştır. Verilere lineer regresyon, Mann-Kendall (MK) ve Şen eğilim metotları uygulanarak eğilim sonuçları incelenmiştir. Elde edilen test sonuçları ArcGIS yazılımıyla da haritalanmıştır.Sonuç olarak, MK testinde sıcaklık değerlerinde Aksaray ve Niğde'de %95 güven düzeyinde çift yönlü teste göre istatistiksel olarak anlamlı artan eğilim gözlenirken diğer illerde istatistiksel olarak anlamlı bir eğilime rastlanamamıştır. Yağış verilerine bakıldığında Eskişehir'de istatistiksel olarak anlamlı azalan eğilim diğer illerde anlamlı olmayan eğilimler tespit edilmiştir.Şen yönteminde ise, %95 güven düzeyinde tek yönlü teste göre sıcaklık değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı artan eğilime sahip olduğu görülmüştür. Yağış değerlerine bakıldığında; Eskişehir ve Karaman'da anlamlı azalan eğilim, Ankara, Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Konya, Niğde, Sivas ve Yozgat'ta ise artan eğilim tespit edilmiştir. Aksaray, Kırşehir ve Nevşehir'de ise eğilim tespit edilememiştir.Lineer regresyon yönteminde, %95 güven düzeyinde tek yönlü teste göre sıcaklık değerlerinde sadece Aksaray'da istatistiksel olarak anlamlı artan eğilim tespit edilmiştir. Diğer illerde anlamlı olmayan eğilimler tespit edilmiştir. Yağış değerlerinde de sadece Eskişehir ilinde istatistiksel olarak anlamlı azalan eğilim tespit edilmiştir. Diğer illerde anlamlı olmayan eğilimler tespit edilmiştir.

Urbanization, rapid population, developing industry, destruction of forest areas, ineffective and inefficient use of drinking and irrigation water have caused some disadvantages to the nature system in recent years. The most important issues in these disadvantages are: increasing in greenhouse gases in the atmosphere and misuse of water resources. Changes in climate because of global warming has showed regional differences. It is known that Turkey's geography will be adversely affected from the global climate change in the future years. Moreover, it is expected that increasing trend in temperature and frequency of severe rainfall.In this thesis, trends of monthly average temperature and monthly total precipitation data recorded at the meteorological observation stations of the 13 provincial centres of Central Anatolia in the period of 1960-2018 were examined. The results were analysed by using linear trend, Mann-Kendall and Şen's trend test. The obtained results were also mapped with ArcGIS software. As a result, statistically significant increasing trend at 95% confidence level (two-tailed) was observed in monthly mean temperature data of Aksaray and Niğde but no significant trend was observed in other provinces according to MK test. Although there is a significant decreasing trend in monthly total precipitation for Eskişehir, there is not a statistically significant trends for other provinces.According to Şen method, it was observed that monthly mean temperature data for all provinces had a statistically significant increasing trend at 95% confidence level (one-tailed). For precipitation data, a statistically significant decreasing trend was observed in Eskişehir and Karaman; a statistically significant increasing trend was observed in Ankara, Çankırı, Kayseri, Kırıkkale, Konya, Niğde, Sivas and Yozgat. There is not a statistically significant trend in Aksaray, Kırşehir and Nevşehir.According to linear regression method, a statistically significant increasing trend at 95% confidence level (one-tailed) was observed in monthly mean temperature data for only Aksaray. There is not a statistically significant trends for other provinces. A statistically significant increasing trend at 95% confidence level (one-tailed) was observed in monthly precipitation data for only Eskişehir. There is not a statistically significant trends for other provinces.