İlk İslam fetihleri ve Moğol fütühatı üzerine karşılaştırmalı bir tarih denemesi

Abstract

Araplar İslamiyet öncesinde Arap yarımadasının kuzey ve güneyinde siyasiteşekküller meydana getirmiş olsalar da onların seslerini dünya çapındaduyurmalarına asıl vesile olan, 622 yılında gerçekleşen Hicret ile birlikte kurulan ilkİslam Devleti'dir. Hz. Peygamberin Mekke yıllarında henüz Kur'an savaşa müsaadevermediğinden, kişiler ve gruplar arasında türlü çatışmalar yaşansa da müşrikler ileMüslümanlar arasında karşılıklı bir savaş hali söz konusu olmamıştır. Hicret ileberaber ise artık Müslümanların kendi kararlarını uygulayabildikleri bir topraklarıolmuştur. İlk İslam Devleti'nin kurucusu olan son peygamber ölmeden önce,yarımadanın önemli bir kısmında İslam'ın yayıldığına şahitlik etmiştir. Kısa süresonra ise Sasanilere son verilmiş, Bizans'ın önemli memleketleri ellerindenalınmıştır.Benzer bir siyasi ve askeri başarıyı Araplardan altı yüz sene kadar sonra,Araplara çok uzak bir sahada devletlerini kuran Moğollar da göstermiştir. Onlarınmaceraları ilk Müslümanların deneyim ettiği şartlardan oldukça farklılık arz etmiştir.Bu bakımdan Orta Çağ'ın sonları gelirken yaşanan Moğol deneyimi, öncesinde OrtaAsya'da kurulan diğer devletlerde olduğu gibi, dini motivasyon olmadan da askeribaşarının sağlanabileceğinin belki de en etkili örneğini bizlere sunmuştur. Hz.Muhammed'in Moğollardaki karşılığı ise Cengiz Han'dan başkası değildir.Bu çalışmada, Orta Çağ'da tecrübe edinilen söz konusu iki genişleme hareketimümkün olduğu kadar karşılaştırmalı bir metot ile ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Arap, Moğol, Savaş, Fetih, Din

Although the Arabs established political institutions in the north and south ofthe Arabian Peninsula before Islam, what made their voices heard worldwide was thefirst Islamic State that was established in conjunction with the Hijrah in 622. Therewas no mutual war between polytheists and Muslims, although there were numerousconflicts between individuals and groups, as the Quran did not allow engaging in warwhen the Prophet Muhammad was in Mecca. After the Hijrah, Muslims then had aland where they could practice their own decisions. Before his death, the lastprophet, the founder of the first Islamic State, witnessed the spread of Islam in asignificant part of the peninsula. Soon after that, the Sassanids were ended, and theimportant motherlands of Byzantium were taken from the Byzantines.A similar political and military achievement was also demonstrated by theMongols, who established their state in a remote area far from the Arabs, about sixhundred years after the Arabs. Their adventures were considerably different from theconditions experienced by the early Muslims. In this regard, the Mongol experienceby the late Middle Ages has demonstrated us perhaps the most effective example of amilitary achievement without religious motivation, as in other states establishedpreviously in Central Asia. Who the equivalent of the Prophet Muhammad is in theMongols is none other than Genghis Khan.In this study, the two movements of expansion experienced in the MiddleAges were discussed by using a comparative method as much as possible.Keywords: Arab, Mongol, War, Conquest, Religion