Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan metinlerde sözdizimsel yalınlaştırmanın okuma hızı ve kavrama düzeyine etkisinin incelenmesi

Abstract

Okuma ve okuduğunu kavrama, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Okuma sırasında ilgiyi kavrama üzerine odaklamak için okuyucunun sözcük tanıma, otomatikleşme (okuma hızı) ve bürünsel (prozodik okuma) becerilerini kazanmış olması gereklidir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma etkinlikleri genel olarak metinler üzerinden yürütülmektedir. Bu etkinliklerin başarıya ulaşması da metinlerin öğrencilere uygun düzeyde hazırlanmasına bağlıdır. Metinlerin öğrenci düzeyine uygunluğu belirlenirken, sözcük ve tümce uzunluklarına, dil ve anlatım özelliklerine ve okunabilirlik düzeylerine dikkat edilmelidir. Bunun için okuma metinleri ya özgün biçiminde bırakılmalıdır ya da metin üzerinde birtakım yalınlaştırma işlemleri yapılmalıdır. Metinlerde yalınlaştırma, sözcüksel ve sözdizimsel biçimde yapılmaktadır. Sözcüksel yalınlaştırmada az bilinen sözcüklerin tümceden atılarak yaygın olarak kullanılan sözcüklerin eklenmesi benimsenmiştir. Sözdizimsel yalınlaştırmada ise sıralı ve bağlı tümceleri bölerek iki ayrı tümceye dönüştürmek amaçlanmaktadır. Böylece okumanın daha kolay ve anlaşılır biçimde olacağı düşünülmektedir. Ancak alanyazındaki çalışmalar incelendiğinde yalınlaştırılmış metnin, öğrencilerin okuma hızlarına ve kavrama düzeylerine nasıl bir etkisi olduğu konusunda görüş birliğine varılamadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı; metinlerde sözdizimsel yalınlaştırma yapıldığında, öğrencilerin metinleri okuma hızında ve kavrama düzeylerinde meydana gelen değişimin yönünü belirlemek ve ortaya veri koymaktır. Çalışmada genel tarama modellerinden olan `betimsel tarama modeli` kullanılmıştır. Çalışma grubunu, yabancı dil olarak Türkçe öğrenen 50 öğrenci oluşturmaktadır. Ankara, Muğla ve Burdur'daki üniversitelerin Türkçe öğretim merkezlerinde (TÖMER) dil eğitimi alan 50 öğrenciye iki gün süresince uygulama yapılmıştır. Uygulanan iki metin, öğrencilerin ders kitaplarında yer alan ve daha önce karşılaşmadıkları metinler arasından seçilmiştir. Metin seçiminde, sözcük ve tümce uzunlukları ile okunabilirlik düzeyleri birbirine yakın metinler seçilmesine dikkat edilmiştir. Birinci metin özgün biçimde bırakılmış, ikinci metinde ise sözdizimsel yalınlaştırma yapılmıştır. Uygulamada, öğrencilerin bir dakikada okudukları sözcük sayıları belirlenmiştir. Ardından öğrencilerin metni kavrama düzeyini ölçmek amacıyla her metin için hazırlanan altışar soru yöneltilmiştir. Elde edilen veriler çözümlenirken; öğrencilerin okuma hızında normal bir dağılım görüldüğü için `İlişkili t-Testi` kullanılmıştır. Öğrencilerin metni kavrama düzeylerinde ise normal bir dağılım görülmediği için `Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi` kullanılarak veriler çözümlenmiştir. Ortaya çıkan sonuçlarda; yalınlaştırılmış metnin, öğrencilerin okuma hızına etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Ancak bu metinlerin, kavrama düzeyini ölçen sorulara verilen yanıtlar üzerinde olumlu bir etkisinin olduğu açıkça görülmüştür.

Reading and reading comprehension play crucial role in teaching Turkish as a foreign language. In order to focus the attention on reading comprehension, the reader should have acquired word recognition, automation (reading spreed) and prosodic reading skills. Reading activities in teaching Turkish as a foreign language are generally carried out through texts. And the success of these activities depends on the preparation of texts at the levels convenient for students. Word and sentence lengths, language and narrative characteristics, and readability levels should be taken into consideration for determining the convenience of the texts to the levels of students. In this regard, the reading texts must either be left in their original form or undergo some simplification processes. In texts, simplification is carried out in lexical and syntactic forms. In the lexical simplification, replacement of the less known words with the ones more commonly used is adopted. In the syntactic simplification, on the other hand, it is aimed to convert the consecutive and combined sentences into two separate sentences by parting. Thus, reading is thought to be easier and more understandable. However, a literature review showed that there is no consensus on what kind of impacts simplified texts make on students' speed of reading and level of comprehension. The aim of this study is to determine the direction of the change that occurs at students' speed of reading and comprehension when syntactic simplification is applied on text and to provide data about the matter. In the study, `descriptive scanning model`, one of the general scanning models, was used. The study group consists of 50 students learning Turkish as a foreign language. Application was conducted on 50 students getting language education at the Turkish Language Teaching Centers (TOMER) of universities in Ankara, Muğla and Burdur for two days. The two texts used have been selected among the texts that take place in students' textbooks and that they have not seen before. When selecting the texts, attention was paid to select the texts with similar word and sentence lengths and readability levels. The first text has been left in the original form while the second has been subjected to syntactic simplification. In the application, the number of words students have read in a minute has been identified. Then, six questions that were prepared to measure students' level of understanding of the text have been applied. Because students' reading speed has been found to distribute normally, `related samples t-test` was used for the analysis of the data obtained. On the other hand, `Wilcoxon signed ranks test` has been used to analyze the data on students' reading comprehension levels as it was not normally distributed. Given the results of the tests, it has been determined that the simplified text has no effect on students' reading speed. However, it is clearly seen that these texts have a positive impact on the responses given to the questions measuring the level of reading comprehension.