İç kontrol ve kurumsallaşma arasındaki ilişkide örgüt kültürünün aracılık etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma

Abstract

Otel işletmeleri birçok hizmet unsurunu bir arada bulunduran çok yönlü işletmelerdir. Otel işletmelerinin hizmet işletmesi statüsünde olması, akademik çalışmalarda oldukça büyük bir yer edinmesine sebep olmuştur. Yapılan bu tez çalışması kapsamında, otel işletmelerinde iç kontrol sisteminin örgüt kültürü ve kurumsallaşma durumlarına olan etkisinde örgüt kültürünün aracılık rolü belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ana kütlesini Antalya ilinde yer alan beş yıldızlı otellerin yönetim pozisyonunda çalışanlar oluşturmaktadır. Çalışmanın otel işletmeleri üzerine uygulanmasının sebebi, sektörünün emek yoğun bir yapıya sahip olmasıdır. Anket çalışmasını gerçekleştirmek için 32 adet beş yıldızlı otel ile görüşülmüş ve 28 beş yıldızlı otelden olumlu dönüş alınmıştır. Anket çalışması departmanlar farkı gözetmeksizin birim şeflerine, birim yöneticilerine ve üst düzey yöneticilere uygulanmış ve toplamda 398 adet geri dönüş gerçekleşmiştir. Toplanan bu veriler iç kontrolün, örgüt kültürü ve kurumsallaşma üzerine etkisinde örgüt kültürünün aracılık rolünün tespit edilebilmesi için analize alınmıştır. Çalışmanın bağımsız değişkeni çok boyutlu olduğu için çalışmada Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle çalışmada yer alan iç kontrol, örgüt kültürü ve kurumsallaşma ölçekleri faktörlerine ilişkin DFA (Doğrulayıcı Faktör Analizi) uygulanarak boyutlar arası ilişkiler ölçülmüştür. Daha sonra yapısal model kurularak araştırmanın problem sorusu kapsamında analiz gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda anket çalışmasında yer verilen demografik sorulara ilişkin tanımlayıcı analizler gerçekleştirilmiş ve demografik değişkenlerle iç kontrol, örgüt kültürü ve kurumsallaşma boyutları arasındaki ilişki test edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda iç kontrol sisteminin örgüt kültürü ve kurumsallaşmayı etkilediği ve bu ilişkide örgüt kültürünün tam aracı rol oynadığı görülmüştür. Çalışma modelinin, alan yazında konu ile ilgili gerçekleştirilen çalışmalar arasındaki boşluğu doldurması ve alana katkı sağlaması beklenmektedir.

Hotel businesses are multi-faceted, offering many services together. The fact that the hotel business is a service business has made it a very big place in academic studies. Within the scope of this thesis, the mediation role of organizational culture is tried to be determined in the effect of internal control system on organizational culture and institutionalization in hotel enterprises. The main population of the study consists of the employees in the management position of five star hotels in Antalya. The reason for the application of the study on hotel enterprises is that the sector has a labor intensive structure. In order to conduct the survey, 32 five-star hotels were interviewed and 28 five-star hotels received positive feedback. The survey was applied to department chiefs, unit managers and top managers without any department difference and 398 in total were returned. These data were analyzed in order to determine the mediating role of organizational culture in the effect of internal control on organizational culture and institutionalization. Since the independent variable of the study was multidimensional, Structural Equation Modeling (SEM) method was used. In the scope of the study, firstly, the relationship between the dimensions was measured by applying DFA (Confirmatory Factor Analysis) related to the factors of internal control, organizational culture and institutionalization scales. Then, the structural model was established and the analysis was carried out within the scope of the research problem. At the same time, descriptive analyzes were conducted on demographic questions in the survey and the relationship between demographic variables and internal control, organizational culture and institutionalization dimensions were tested. As a result of the analysis, it is seen that internal control system affects organizational culture and institutionalization and organizational culture plays a full mediating role in this relationship. The study model is expected to fill the gap between the studies carried out in the literature and contribute to the field.