Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki, neden ve çözüm önerilerinin belirlenerek farklı değişkenlere göre karşılaştırılması

Abstract

Araştırmanın amacı, Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin iş doyum ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi, nedenleri ve çözüm önerilerini belirleyerek farklı değişkenlere göre karşılaştırmak ve öneriler getirmektir.Nicel (survey-tarama modeli) ve nitel yaklaşımların bir arada kullanıldığı karma yaklaşım desenlerinden Açımlayıcı Sıralı Desen ile kurgulanan araştırmanın örneklemini, 2017-2018 öğretim yılı Denizli ilinin merkez ilçesindeki devlet ve özel okullarında görev yapmakta olan 259 Beden Eğitimi ve Spor öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmacı tarafından oluşturulan `Kişisel Bilgi formu` ve `Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu` kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri `Minnesota İş Doyum Ölçeği` ve `Maslach Tükenmişlik Ölçeği` ile toplanmıştır. Nitel bölümünü verileri ise nicel verilerin analizi sonucunda yüksek ve düşük iş doyum, tükenmişlik puanlarına sahip olan gönüllü 20 Beden Eğitimi ve Spor öğretmeni oluşturmuştur. Nicel verilerin analizinde SPSS 24 paket programı, nitel verilerin analizinde ise içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri yüksek, mesleki tükenmişliklerinin ise duygusal tükenme alt boyutunda ve duyarsızlaşma alt boyutunda düşük, kişisel başarı alt boyutunda ise yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin içsel doyum düzeyinin, dışsal doyum düzeyinden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık gösterirken; çalışılan kurum (ortaokul-lise), okul kurum türü, medeni durum, toplam çalışma yılı, haftalık çalışma saati değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre; kadınlarda duygusal tükenme alt boyutunda anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Ayrıca iş doyumu ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeyleri arasında düşük düzeyde, negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu; iş doyumu ile kişisel başarı düzeyi arasında ise düşük düzeyde, pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Bu bulgulara göre; duygusal tükenme ile duyarsızlaşma düzeyleri azaldıkça iş doyum düzeyi yükselecektir ve tükenmişlik alt boyutlarından kişisel başarı boyutu arttıkça duyarsızlaşma alt boyutunun azalacağı tespit edilmiştir. Çalışılan kurumun tükenmişlik alt boyutlarına etkisinin olmadığı saptanırken; okul kurum türüne (devlet- özel) bağlı olarak duygusal tükenme ve kişisel başarı alt boyutlarında anlamlı bir fark bulunmazken duyarsızlaşma alt boyutunda ise anlamlı bir fark belirlenmiştir. Medeni durumlarına bağlı olarak duygusal tükenme ve kişisel başarı alt boyutlarında anlamlı bir fark saptanmamış fakat duyarsızlaşma alt boyutunda anlamlı bir fark saptanmıştır. Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin duygusal tükenme alt boyutunda haftalık çalışma saatine göre anlamlı bir fark bulunurken; toplam çalışma yıllarına göre anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Araştırmanın nitel bölümünde ise; Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin iş doyumlarını olumlu ve olumsuz etkileyen içsel ve dışsal faktörlere, tükenmişliği ve tükenmişliğin alt boyutlarını etkileyen kategorilere ulaşılmıştır. Nitel veri bulgularımız nicel bulgularımızı desteklediği gibi Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri üzerine yaşadıkları problemlere daha geniş bir perspektiften bakış açısı sunmuş ve bu yönde de çözüm önerileri verilmiştir.Bu bağlamda Beden Eğitimi ve Spor öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişliği arasında anlamlı ve ters yönlü ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca iş doyum düzeyleri arttıkça tükenmişlik ve duygusal tükenme, duyarsızlaşma alt boyutlarının azaldığı; kişisel başarı düzeyinin arttığı sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of the study is to determine the relationship between the levels of job satisfaction and burnout of physical education and sports teachers, to determine the reasons and solution suggestions, and to make recommendations according to different variables.The sample of the research was designed with the Explanatory Sequential Pattern, which is a combination of quantitative ( survey method) and qualitative approaches. The survey was made in 2017-2018 academic year and among the 259 physical education and sports teachers working in state and private schools which are in the central districts and villages of the Ministry of National Education of Denizli. The quantitative data were collected by using the Demographic Information Form, the Minnesota Job Satisfaction Scale and the Maslach Burnout Inventory. In the qualitative part of the study, as a result of the analysis of quantitative data, 20 volunteers with high and low job satisfaction and burnout scores were included in the study group. ' Personal Information Form 'and 'Semi-Structured Interview Form' were used by the researcher.Statistical Package for the Social Sciences program (SPSS 24 ) was used to analyze the quantitative data. In the analysis of qualitative data, content analysis technique was used.According to the results of the research, it was observed that physical education and sports teachers' job satisfaction levels were high and their occupational burns were low in the emotional exhaustion sub-dimension, low in the sub-dimension of depersonalization and high in the sub-dimension of personal accomplishment. It was determined that the level of internal satisfaction of physical education and sports teachers was higher than the level of external satisfaction. While physical education and sports teachers' job satisfaction levels differed significantly according to gender variable; There is no significant difference between the institution (secondary school-high school), school institution type, marital status, Toplam working year, weekly working hour variables. According to the gender variable of burnout levels of physical education and sports teachers; There was a significant difference in the emotional exhaustion sub-dimension in women. In addition, there is a low level negative correlation between job satisfaction and emotional exhaustion and depersonalization levels; There was a low positive positive relationship between job satisfaction and personal achievement level. In the light of these findings, the level of job satisfaction will be increased as emotional exhaustion and depersonalization levels decrease, and the depersonalization sub-dimension decreases as the dimension of personal accomplishment increases. While the variable of the institution (middle school-high school) studied has no effect on the burnout sub-dimensions; There was no significant difference in the sub-dimensions of emotional exhaustion and personal accomplishment, depending on the school institution type (state-private) variable, but there was a significant difference in the desensitization sub-dimension. There was no significant difference in emotional exhaustion and personal accomplishment sub-dimensions due to marital status, but there was a significant difference in desensitization sub-dimension. While the Emotional Exhaustion sub-dimension of Physical Education and Sports Teachers showed a significant difference according to the weekly working hour variable; There is no significant difference between the Toplam working years variable. In the qualitative part of the research; physical education and sports teachers' job satisfaction that affect the positive and negative internal and external factors, burnout, and the sub-dimensions of burnout were reached. Our qualitative data findings supported our quantitative findings and offered a broader perspective to the problems experienced by physical education and sports teachers on job satisfaction and burnout levels and solutions were proposed in this direction.In the light of these data, it was found that there was a significant and inverse relationship between job satisfaction and burnout of Physical Education and Sports Teachers. While job satisfaction levels increased, burnout and emotional exhaustion and depersonalization subscales decreased but the level of personal success is increased.