Burdur ilindeki traverten atıklarının yol üstyapısında granüler tabakalarda agrega olarak kullanımının araştırılması

Abstract

Bu çalışmada Burdur ilinin Bucak ilçesindeki mermer fabrikalarında üretim sırasında ortaya çıkan traverten atıklarının karayollarının üstyapısında granüler tabakalarda kullanılabilirliği araştırılmıştır. Mermer fabrikalarının depolama sahalarından alınan atık haldeki travertenlerin laboratuvar ortamında deneylerinin yapılabilmesi için öncelikle uygun granülometrik boyutlara getirilmeleri gereklidir. Bunun için atık malzemelerin laboratuvar ortamında konkasör kullanılarak kırılması ve istenilen granülometrik boyutlara getirilmesi sağlanmıştır. Traverten numuneleri güncel standartlara uygun şekilde deneylere tabi tutulmuş ve elde edilen sonuçlar Karayolları Teknik Şartnamesi'nde granüler tabakalar için verilen limit değerlerle kıyaslanmıştır. Traverten ve doğal agrega numuneleri üzerinde; Elek analizi deneyi, hava tesirlerine karşı dayanım deneyi, Los Angeles deneyi, yassılık indeksi deneyi, kaba ve ince agregada tane yoğunluğu ve su emme deneyi, organik madde tespit deneyi, kimyasal kompozisyon tayini, modifiye Proktor (sıkıştırma) deneyi, CBR deneyi ve dinamik üç eksenli deneyi uygulanmıştır. Yapılan deneylerden elde edilen sonuçlar, şahit numune olarak kullanılan doğal kırma taş agregası sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre traverten atıklarının fiziksel ve mekanik özellikleri bakımından şartname limitlerini sağladığı ancak bazı fiziksel özellikler bakımdan doğal agregaya kıyasla daha düşük değerler verdiği görülmüştür. Endüstriyel atıkların azaltılması, tarım alanlarından uzaklaştırılması ve çevresel açıdan faydaları da düşünüldüğünde, traverten atıklarının yol üstyapısının granüler tabakalarında doğal agregaya alternatif olarak değerlendirilebileceği sonucu ortaya çıkmıştır.

In this study, the usability of travertine wastes produced in marble factories in Bucak district of Burdur in granular layers on pavements was investigated. The waste travertine taken from the stockpile areas of the marble factories must first be brought to the appropriate granulometric dimensions in order to be tested in the laboratory. For this purpose, the materials were crushed in the laboratory using a jaw crusher and brought to the desired granulometric dimensions.Travertine samples were tested in accordance with current standards, and the results obtained were compared with the limit values for granular layers of pavements given in the Turkish Technical Specifications of the Highways.On travertine and natural aggregate samples; sieve analysis test, weather resistance test, Los Angeles test, flakiness index test, particle density and water absorption test of coarse and fine aggregate, organic material detection test, chemical composition, modified Proctor (compression) test, CBR test and dynamic triaxial test were applied. The results obtained from the experiments were compared with the natural crushed-stone aggregate used as a replicate sample.According to the results obtained from the experiments, the physical and mechanical properties of the travertine wastes have been met the technical specification limits but some physical properties have been found to be lower than the natural aggregate. Considering the reduction of industrial wastes, environmental benefits, travertine agregate can be considered as an alternative to natural aggregate in the granular layers of the road pavements.