Tanzimat romanlarında sembollerin dili

Abstract

Osmanlı coğrafyası, 1860 yılında Şinasi ve Agâh Efendi tarafından çıkarılan Tercüman-ı Âhval gazetesi ile birlikte yönünü Doğu'dan Batı'ya çevirir. Tanzimat dönemi ile birlikte Türk edebiyatına yeni türler girmeye başlar. Bu türlerin başında roman gelir. Osmanlı aydınları bu dönemde çeviriler yaparlar ve matbaanın keşfiyle beraber de bu çeviriler hızla halk arasında yayılmaya başlar. Osmanlılarda dalga dalga yayılan aydınlanma hareketinde roman türünün payı büyük önem taşır. Tanzimat romanlarında geçen semboller ise karakterler vasıtasıyla dönemin yapısını, karakterlerin mizaçlarını, içinde bulundukları sosyal ve kültürel şartların sembolü olmuştur.Sembol kavramı, geçmişten günümüze kadar araştırılmış ve birçok esere ilham kaynağı olmuştur. İnsanlar günlük yaşamlarında bile çoğunlukla bilinçli ya da bilinçdışı olarak çeşitli semboller kullanırlar. Duygu, düşünce ve isteklerini çoğu zaman sembollerle ifade ederler. Sembol dili yüzeyden bakınca, anlaşılamayacak kadar derindir. Çünkü semboller, yazarın okuyucunun zihnine karşı kullandığı en etkili silahlardır. Kelimelerin kifayet edemeyeceği noktada yazarın imdadına yetişirler.Tanzimat romanında ve Ara Nesil romanlarının bir kısmında kullanılan semboller dönemin ve karakterlerin profillerini çizmesi bakımından önemlidir. Romandaki semboller, kurgunun lokomotifi gibidir. Romanlarda hemen her ismin, durumun ve betimlemenin kılavuzu sembollerdir. Bu çalışma iki kısımdan meydana gelmiştir. Birinci kısımda sembol kavramı üzerinde durulmuştur. Sembol kavramı ile alakalı farklı araştırmacıların görüşlerine yer verilmiş ve bu görüşler araştırmacılardan alınan bilgiler ile örneklendirilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında ise sembol çeşitlerine ve Tanzimat ile Ara Nesil romanında geçen sembollere yer verilmiştir. Bu bölümde sembol çeşitleri metodik olarak açıklanmaya çalışılmış ve her sembol kendi adına bir başlığa alınıp açıklanmıştır. Romanlarda geçen sembol çeşitleri hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra bulunan semboller romanlardan alınan bilgilerle romanların kronolojik sırasına göre örneklendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ara Nesil romanı, sembol dili, Tanzimat romanı.

The Ottoman geography, along with the newspaper Tercuman-i Âhval, published by Şinasi and Agâh Efendi in 1860, turns its direction from East to West. With the Tanzimat period, new genres begin to enter Turkish literature. At the beginning of this genre comes the novel.Ottoman intellectuals make translations during this period, and these translations quickly begin to spread among the public with the discovery of the printing press. The share of the novel in the enlightenment movement, which spreads wave in the Ottomans, is of great importance.The symbols used in the Tanzimat novels have become the symbol of the period, the temperament of the characters, the social and cultural conditions in which they exist. The symbol concept has been researched from the past to the present and has inspired many works. Even in their daily lives, people often use various symbols as conscious or unconscious. They often express their emotions, thoughts and wishes with symbols. The symbol language is too deep to be understood from the surface. Because symbols are the most effective weapons used by the author against the mind of the reader. At the point where words cannot be saved, they grow to the author's help. The symbols used in the Tanzimat novel and some of the novels of Ara Nesil are important for drawing the profiles of the period and the characters. Symbols in the novel are like locomotives of fiction. In the novels, almost every name, status and description of symbols are symbols. This study consists of two parts. In the first part, the concept of symbol is emphasized. The opinions of different researchers related to the symbol concept are given and these views are exemplified by the information received from the researchers.In the second part of the study, symbol types and symbols of Tanzimat and Ara Nesil novels are given. In this section, the symbol types are tried to be explained methodically and each symbol is taken to a title in its own name and explained. After giving brief information about the types of symbols in the novels, the symbols are exemplified according to the chronological order of the novels. Key Words: Ara Nesil novel, symbol language, Tanzimat novel.