Bağımsız denetim sürecinde denetçilerin denetim riskine yönelik yaklaşımlarının araştırılması

Abstract

Denetim riski, finansal tabloların önemli yanlışlık içermesine rağmen bağımsız denetçilerin bu tablolara olumlu görüş verme olasılığıdır. Bağımsız denetimin makul güvence sağlaması, denetim riskinin düzeyine bağlıdır. Bu sebeple bağımsız denetçilerin finansal tablolara makul güvence sağlaması için denetim riskinin kabul edilebilir düşük bir düzeyde tutulması gerekir.Çalışmanın temel amacı, bağımsız denetim riskine karşı hem bağımsız denetim kuruluşlarının hem de bu kuruluşlarda görev yapan bağımsız denetçilerin almış olduğu önlemleri ortaya koymak ve bağımsız denetim riskini azaltmaya yönelik gerçekleştirdikleri faaliyetleri tespit etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Bağımsız denetçilerle yüz yüze görüşmeler yapılarak, elde edilen bulgular Atlas.ti programı kullanılarak analiz edilmiştir.Denetim riskini azaltmak için öncelikle bağımsız denetim kuruluşlarından müşteri kabul politikalarına göre yapısal risk ve kontrol risk düzeyi düşük müşterileri kabul etmeleri beklenir. Ancak çalışmadan elde edilen bulgular, bağımsız denetim kuruluşlarının müşteri kabulünde denetim ücretinin ön planda olduğunu göstermiştir. Bağımsız denetim kuruluşları kâr amacı güden kuruluşlar arasında yer almalarından dolayı riski yüksek olsa da yüksek ücret vermeyi kabul eden müşterilerin denetimini yapmayı kabul edebilmektedir. Bağımsız denetim kuruluşlarının denetim riskini minimize etmek amacıyla; yüksek riskli müşteriler için deneyimli, mesleki şüpheciliği yüksek ve mesleki yargısı kuvvetli bir denetim ekibi oluşturmaya özen gösterdiği tespit edilmiştir. Risk düzeyi arttıkça, daha detaylı incelemeler yaptıkları, test sayısını, örneklem sayısını, kanıt sayısını hatta denetçi sayısını artırdıkları ortaya çıkmıştır.Çalışmada aynı zamanda yapısal risk ve kontrol risk düzeyinin müşterinin faaliyet gösterdiği sektöre göre değiştiği ve yüksek tutarlı hesapların daha yüksek risk taşıma potansiyeline sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bağımsız denetimin risk unsurları arasında en çok dikkat edilmesi gereken riskin bulgu riski olduğu ve bulgu riskini düşürmek için de en önemli görevin bağımsız denetçilere düştüğü ortaya çıkmıştır. Bu açıdan da bağımsız denetçilerin devamlı eğitime tabi tutulmaları, alanlarında uzmanlaşmaları ve mesleki etik ilkelere bağlı kalmaları büyük öneme sahiptir. Çalışmadan elde edilen bir diğer önemli bulgu, denetlenen kuruluşun iç kontrol sisteminin varlığı ve etkinliği ile kuruluşun açtığı veya kuruluşa karşı açılan büyük tutarlı davaların denetim risk düzeyini etkileyen faktörlerin başında gelmesidir. Bağımsız denetçiler tarafından Türkiye'de yapılan bağımsız denetimlerin denetim riski düzeyi genel olarak orta-yüksek arasında olduğu ileri sürülmüştür. Bunun temel sebebi ekonomik yapının istikrarlı olmaması olarak değerlendirilmiştir. KGK'nın kurulması ve denetim kuruluşlarına ve denetçilere uygulanan yaptırımların artmasıyla birlikte denetim risk düzeyinin azaldığı ve denetimlerin güvenilirliğinin arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bağımsız Denetçi, Bağımsız Denetim, Bağımsız Denetim Riski, Denetim Riski Düzeyi, Denetim Riski Unsurları

Audit risk is the possibility of independent auditors to give a positive opinion to these statements, although the financial statements contain material misstatement. Providing reasonable assurance of independent audit depends on the level of audit risk. Therefore, in order for independent auditors to provide reasonable assurance in the financial statements, the audit risk should be kept at an acceptable low level.The main purpose of the study is to reveal the measures taken by both independent audit firms and independent auditors working in these organizations against independent audit risk, and to identify their activities to reduce the risk of independent audit. Qualitative research method was preferred in the study. By making face-to-face interviews with independent auditors, the findings were analyzed using the Atlas.ti program.In order to reduce the audit risk, firstly, independent audit firms are expected to accept customers with low structural and control risk levels, according to customer acceptance policies. However, the findings obtained from the study showed that the audit fee is at the forefront of customer acceptance of independent audit firms. Independent audit firms may agree to carry out the audit of customers who agree to pay high fees even though they are at high risk due to being among the for-profit organizations. In order to minimize the audit risk of independent audit firms; it has been determined that it takes care to create an experienced, high skepticism and professional judgment audit team for high-risk customers. As the level of risk increased, it was revealed that they conducted more detailed examinations, increased the number of tests, the number of samples, the number of evidences, and even the number of auditors.In the study, it was also concluded that the structural risk and control risk level varies according to the sector in which the customer operates, and high-scale accounts have a higher risk carrying potential. Among the risk factors of the independent audit, it has been revealed that the most important risk is the risk of finding and the most important task for reducing the risk of finding falls to the independent auditors. In this respect, it is of great importance that independent auditors are continuously trained, specialize in their fields and adhere to professional ethical principles. Another important finding obtained from the study is the existence and effectiveness of the internal control system of the audited institution and the large-scale lawsuits brought against or against the organization are among the factors affecting the audit risk level. Independent auditors of audit risk audit conducted in Turkey have suggested that the overall level between medium-high. The main reason for this was evaluated as the unstable economic structure. It was concluded that with the establishment of the UPS and the increase in the sanctions applied to the audit institutions and auditors, the level of audit risk decreased, and the reliability of the audits increased.Keywords: Independent Auditor, Independent Audit, Independent Audit Risk, Audit Risk Level, Audit Risk Elements