Buket Uzuner`in hikâye ve romanlarının ekoeleştiri bağlamında incelenmesi

Abstract

Modern Türk edebiyatı yazarlarından Buket Uzuner, yazın hayatına hikâye ile başlar, ardından otobiyografi, gezi yazısı, deneme ve roman türünde eser vermeye devam eder. Özellikle roman ve öykülerde işlenen konuların yanı sıra oluşturduğu karakterlerin iç dünyaları ile dışarıda yaşanan gerçek hayat örtüşmektedir. Kurgulanan bu konular gerçek mekân ve olaylardan yola çıkılarak okura sunulur. Anlatılardaki tematik örgü göz önüne alındığında modernleşen yaşamla birlikte değişen insan profilinin çevre ile olan ilişkisi sıkça işlenir. Ayrıca kadının çağdaş hayattaki yeri ve doğayla olan tarihsel süreci öne çıkan konulardandır. Bu anlamda yazar, değindiği meseleler başta olmak üzere, modern ve postmodern anlatım teknikleriyle birlikte dil ve üslubundaki farklılığıyla özgün bir yere sahiptir. Geçmişten günümüze değişen ve dönüşen yaşam biçimiyle birlikte insanlığın doğa ile olan münasebeti daha hızlı bir biçimde yıkıcı bir boyuta ulaşmıştır. Çevre duyarlılığı ve bilinci ile dikkat çeken Buket Uzuner, tüm dünyayı ilgilendiren sanayileşme, küresel ısınma, nüfus artışı, göç, kentleşme, iklim değişikliği ve savaşın her çeşidi gibi insanın ve doğanın sonunu getirebilecek konuları Türkiye'yi merkeze alarak anlatılarını oluşturur. Yazar öte yandan da tüm bu olumsuz örneklere rağmen Şaman kültürünün doğaya olan saygısını ve barışık yaşam biçimini hatırlatır. Bunun yanı sıra doğaya hükmetmeye çalışan ataerkil kültürü ve zihniyeti eleştirirken doğayla aynı karakteristik özellikleri gösteren kadını da yüceltir.Bu tezde, yazarın öykü ve romanlarında insan ve doğa ilişkisi; yalnızca edebi metin değil sanat eserlerinin tümünde yer alan çevre bilincine dayalı bakışı temel alan ekoeleştiri ve ekofeminizm kuramlarından hareketle incelenmeye çalışılır.Anahtar Kelimeler: Buket Uzuner, ekoeleştiri, ekofeminizm, Şamanizm, Uyumsuz Defne Kaman'ın Maceraları -Su, Toprak, Hava-

Buket Uzuner, one of the writers of modern Turkish literature, started her writing career with a story and then continued to produce autobiography, travel writing, essays and novels. In addition to the topics covered in the novels and stories, the inner worlds of the characters she created and the real life outside coincide. These topics are presented to the reader based on real spaces and events. When the thematic lattice in the narratives is taken into consideration, the relationship between the changing human profile and the environment with modernized life is frequently studied. In addition, the place of women in contemporary life and the historical process with nature are among the outstanding topics. In this sense, the author has a unique place with her differences in language and style, especially with the issues she touched on, along with modern and postmodern narrative techniques.With the life style that has changed and transformed from past to present, the relationship of humanity with nature has reached a destructive dimension more rapidly. Environmental awareness and she with a remarkable awareness of the whole world concerning industrialization, global warming, population growth, migration, urbanization, climate change and human as any kind of war and the issues that may bring the end of nature creates narratives taking Turkey to the center. On the other hand, despite all these negative examples, the author recalls the respect of the shaman culture to nature and the peaceful way of life. In addition, it criticizes the patriarchal culture and mentality that tries to dominate nature and exalts women who exhibit the same characteristics as nature.In this thesis, the relationship between man and nature in his stories and novels; eco-criticism and ecofeminism theories based on environmental consciousness based not only on literary text but also on all works of art.Keywords: Buket Uzuner, eco-criticism, ecofeminism, shamanism, the adventures of ıncompatible Defne Kaman –Water, Soil, Air-