Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye örneği: Bir zaman serisi analizi uygulaması (1992-2003)

Abstract

Ekonomik büyümenin sağlanması, ekonomik büyüme ile birlikte adil bir gelir dağılımıve sosyal refahın arttırılması ülkeler açısından istenilen en temel ekonomik amaçlardır. Buekonomik amaçlara ulaşabilmek için var olan problemlerin tanımlanması ve bu problemlerinçözülmesi gerekmektedir. Özellikle gelişmekte olan ekonomiler için karşılaşılan en temelproblemler tasarruf darboğazı ve kaynak yetersizliğidir. Doğrudan yabancı sermayeyatırımları kaynak yetersizliği problemini çözmede en etkin politika aracı olarak görülmekteve ülkelerin dikkatinin bu konu üzerinde toplanmasına neden olmaktadır.Bu çalışma, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını tanımlamayı amaçlamaktadır. Budüşünceyle doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının teorik altyapısı verilmiş ve bir örnekolarak Türkiye için doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve bu yatırımların bölgeselbelirleyicileri olarak bazı makro veriler arasında bir uzun dönem denge ilişkisinin varlığısınanmıştır. Eşbütünleşme analizi kullanılarak sınanmaya çalışılan uzun dönem dengeilişkisinde, gayri safi yurtiçi hasıla, altyapı yatırımları, dış ticaret oranı, döviz kuru, faiz oranıve ücret değişkenleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda Türkiye'de söz konusu değişkenlerarasında uzun dönem ilişkisi gösterilmiş ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile gayrisafi yurtiçi hasıla, altyapı yatırımları ve dış ticaret oranı arasında pozitif, yabancı yatırımlarladöviz kuru, ücretler ve faiz oranı arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu ortayakonulmuştur.

The most prominent objectives of many countries are, to achieve sustainable economicgrowth, fair distribution of income and social wealth. A country should describe and solvetheir problems to achieve these macroeconomics goals. Espically developing countries havemany contraints in that issue which are capital adequancy and lack of saving. Foreign directinvestment is one of cure to solve these problems. Therefore most of developing countries tryto attract foreign direct investment to achieve development.The main objectives of this study is to analyze all aspect of foreign investment.Therefore literature survey has been made about theory of foreign investment. Turkey is takenas a case study. Whether there is a long term correlation between some of the macroeconomicinstrument and foreign investment or not is tested. Gross domestic product, infrastructureinvestment, foreign trade rate (openness), exchange rate, wages and interest rate are theindependent variables of regression. The result of the cointegration analysis have showed thatsome of the variables which are gross domestic product, infrastructure investment andopenness, have positive relationship with foreign invesment, the rest of variables which areexchange rate, wages and interest rate have negative relationship with foreign directinvestment.