Lise kız öğrencilerin sağlık algılarının jinekolojik kanserlerden korunma konusundaki bilgi düzeyleri ile ilişkisi

Abstract

Araştırma, lise kız öğrencilerinin sağlık algılarının jinekolojik kanserlerden korunma konusundaki bilgi düzeyleri ile ilişkisini belirlemek amacıyla tanımlayıcı (kesitsel) tipte yapılmıştır.Araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Tokat ili Zile ilçesinde bulunan liselerde 11. ve 12. sınıflarda öğrenim gören 910 kız oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimi yapılmamış, evrenin tamamı araştırma kapsamına alınarak 910 kız öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmada veriler ''Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ), Kadınların Üreme Organları (Jinekolojik) Kanserlerden Korunma Bilgi Formu (JKKBF)'' ve araştırmacı tarafından ilgili literatürler doğrultusunda oluşturulan ''Kişisel Bilgi Formu'' kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde istatistiksel yöntemler olarak sayı, yüzde, ortalama, standart sapma ve yüzdelik dağılımı kullanılmış olup verilerin karşılaştırılmasında Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Kruskal Wallis Varyans Analizi ve Pearson Korelayon Katsayısı kullanılmıştır, istatistiksel değerlendirmede p<0.05 değeri anlamlı kabul edilmiştir.Araştırmaya katılan öğrencilerin %50.3'ünün 12.sınıfta, %49.7'sinin 11.sınıfta öğrenim gördüğü, yaş ortalamalarının 17.38±0.65 olduğu belirlenmiştir. Kız öğrencilerin SAÖ ve alt boyutlarının puan ortalamaları incelendiğinde, SAÖ toplam puanı 41.57±6.85, kontrol merkezi alt boyutu 14.30±3.70, sağlığın önemi alt boyutu 6.43±2.29, öz farkındalık alt boyutu 6.57±2.29 ve kesinlik alt boyutu 11.48±3.57 olarak saptanmıştır. Öğrencilerin anne meslek grupları, ailenin ekonomik durumu, alkol kullanma sıklığı, jinekolojik kanser konusunda bilgi alınan kaynak ile SAÖ, alt boyutları puanları ve Jinekolojik Kanserlerden Korunma Bilgi (JKKB) durumları karşılaştırıldığında aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p˂0.05). SAÖ, alt boyutları puanları ile JKKB durumları karşılaştırıldığında; sağlığın önemi alt boyutu (r= -0.112; p<0.05) ve öz farkındalık alt boyutu (r= -0.127; p<0.05) arasında negatif yönde bir ilişki saptanmış ve istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur. Kontrol merkezi alt boyutu arasında pozitif yönde bir ilişki saptanmış ve istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (r= 0.102; p<0.05). SAÖ toplam puanı ile JKKB durumları karşılaştırıldığında ise arasında negatif yönde (r= -0.003; p>0.05) bir ilişki saptanmış ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. SAÖ, alt boyutları puanları ile JKKB durumları karşılaştırılmasında kullanılan Pearson Korelayon katsayısı negatif ya da pozitif yönde olsa da ilişkilerin çok zayıf olduğu saptanmıştır. Kız öğrencilerin sağlık algıları artarken JKKB durumları düşük bulunmuştur.Araştırma sonucunda öğrencilerin sağlık algılarının orta düzeyde olduğu, en yüksek puan ortalamasını kontrol merkezi alt boyutundan, en düşük puan ortalamasını sağlığın önemi alt boyutundan aldıkları belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda; toplumun önemli kesimini oluşturan lise kız öğrencilerinin kendi sağlıklarına ilişkin kontrol sisteminin oluşturabilmeleri için desteklenmesi ve sağlık sorumluluğunun kazandırılması ile gelecekte oluşabilecek jinekolojik kanserlerden korunma sağlanabilir. Sağlık algısı ve jinekolojik kanserlerden korunma konusunda farkındalık kazandırılması ve bilinçlendirilmeleri için, kız öğrencilerin sağlık algısı ve jinekolojik kanserlerden korunma konusunda bilgilerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi, eğitim ve danışmanlık verilmesi önerilir.Anahtar Kelimeler: Öğrenci, korunma, sağlık algısı, jinekolojik kanserler.

This research was conducted to determine the relationship of the high-school girls' health perception's knowledge levels about gynecological cancer prevention in cross- descriptive (sectional) way.The research population consisted of 910 girls training in high schools in 11th and 12th classes located in Zile district of Tokat province in 2017-2018 academic year. The sample election was not made in the research, the whole of the universe was included in the study and 910 female students were reached. The research data were gathered with the `Health Perception Scale (HPS), Women's Reproductive Organs (Gynecological) Cancer Prevention Information Form` and `Personal Information Form` which was made created by the reasercher in accordance with the relevant literature. In the evaluation of the data numbers, percent, mean, standard deviation and percent distribution was used as statistical measures, in comparing the data One-way analysis of variance (ANOVA), Kruskal Wallis Analysis and Pearson Corelayon Coefficient of varience were used, in statistical evaluation value of p<0.05 was approved meaningful.It has been determined that students participating to the research %50.3 of them are in the 12th class and %49.7 are in the 11th class and the average age is 17.38±0.65. When the female students' Health Perception Scale and subscale scores average was examined, total scores of Health Perception Scale as 41.57±6.85, control center sub-dimension as 14.30±3.70, the lowest scores from the health importance sub-dimension as 6.43±2.29, self-awareness sub-dimension as 6.57±2.29 and precision sub-dimension was founded as 11.48±3.57. When comparing the scores of student's mother profession groups, economic status of the family, health perception, frequency of alcohol usage, source taken the information about gynecological cancer with Health Perception Scale, sub-dimension's points and Gynecological Cancer Prevention Information a statistically significant difference was found (p˂0.05). When comparing the Health Perception Scale, sub-dimensions' scores and Gynecological Cancer Prevention Information status ; the lowest scores from the health importance sub-dimension (r= -0.112; p<0.05), self-awareness sub-dimension (r= -0.127; p<0.05) was detected negative relationship and a statistically significant difference was found between them. Between control center sub-dimension was detected a positive relationship and a statistically significant difference was found (r= 0.102; p<0.05). When comparing the Health Perception Scale's total score with Gynecological Cancer Prevention Information status was detected negative relationship (r= -0.003; p>0.05) and a statistically significant difference wasn't found between them. It was determined that Pearson Coefficient of correlation which is used in comparing the Health Perception Scale, sub-dimensions' scores with Gynecological Cancer Prevention Information status had got weak relationship even if it is in the negative or in the positive way. While increasing in Female students' perceptions of health, Gynecological Cancer Prevention Information status were found to be low.As a result of the research student's health perception was in a medium level, while the control center sub-dimension has got the highest scores, the health importance sub-dimension has got the lowest scores. In the direction of the results, it is quite important that high school students' who make up the important of society importance of their health, informing for continuing their health, gaing awareness and gaining health responsibility protect from gynecological cancers which may be occur in the future. It is suggested gaining awareness in student's health perception and in protecting from gynecological cancers, increasing training on awareness raising and consulting.Key Words: Student, protection, health perception, gynecological cancers.