Kardiyovasküler hastalığı bulunan bireylerde sağlığı geliştirme modeline göre verilen bireysel fiziksel aktivite danışmanlığının kardiyak risk faktörleri ve fiziksel aktivite düzeyine etkisi

Abstract

Bu araştırma kardiyovasküler hastalığı (KVH) bulunan, düzenli fiziksel aktivite yapmayan bireylerde Pender'in Sağlığı Geliştirme Modeli (SGM)' ne dayandırılarak hazırlanmış fi-ziksel aktivite danışmanlığının fiziksel aktiviteye yönelik davranışlarında, değiştirilebilir risk faktörlerine, egzersiz engel/yarar algılarına, fonksiyonel kapasitelerine etkisini incelemek amacıyla planlanmıştır. Deneysel özellikteki araştırmanın örneklemini Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Hasta-nesi Kardiyopulmoner Rehabilitasyon Ünitesi uzman hekimi tarafından Kasım 2015 – Ka-sım 2016 tarihlerinde rehabilitasyon programına katılması karar verilmiş, araştırmaya dahil edilme kriterlerine uyan 56 bireyden oluşmuştur. Müdahale ve kontrol grupları rastgele be-lirlenmiştir. Kontrol grubuna standart fiziksel aktivite eğitimi, müdahale grubuna SGM' ye dayalı fiziksel aktivite danışmanlığı uygulanmıştır. Veri toplama araçları olarak; Tanıtıcı Bilgi Formu, Risk Faktörleri ve Test Sonuçları Kayıt Formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ II), Fiziksel Aktivite Alt Boyutu, Egzersiz Yarar/Engel Algıları Ölçeği (EYEÖ), sadece müdahale grubunda Nola J. Pender'in SGM' ye göre geliştirilmiş Bireysel Görüşme ve Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Gruplara çalışmanın başlangıcı, altıncı ve yirminci haftada açlık kan şeker-lerine (AKŞ), trigliserid (TG), total kolesterol (TK), düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (LDL), yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol (HDL), insülin değerlerine bakılmış, fonksi-yonel kapasite ölçümleri için Kardiyopulmoner Egzersiz Testi (KPET), Solunum Fonksiyon Testi (SFT), Altı Dakika Yürüme Testi uygulanmıştır. Araştırmanın uygulanması için etik kuruldan, kurumdan, bireylerden bilgilendirilmiş yazılı onam alınmıştır. Bireylerin TG, bel çevresi, maximal oksijen tüketimi (VO2max), metabolik eşdeğer (MET), SYBDÖ fiziksel aktivite alt boyutu ve EYEÖ ölçeği puanlarının tekrarlayan ölçümlerinde müdahale grubu lehine, TK, LDL, HOMA-IR (İnsülin direnci indeksi), kilo, BKİ ve yağ yüzdeleri değerlerinde müdahale grubu içinde olumlu yönde istatistiksel önemli fark olduğu sap-tanmıştır (p<0.05). AKŞ, HDL, SFT testi parametrelerinde istatistiksel anlamlı fark olma-dığı saptanmıştır (p>0.05). Sonuç olarak; SGM uygulanan KVH' ı bulunan bireylerde egzersiz yarar/engel algı-ları, sağlıklı yaşam biçimi davranışları, vücut kompozisyonları ve fonksiyonel kapasitelerinin olumlu olarak etkilendiği bulunmuştur. Bu bağlamda da modelin KVH' ı bulunanlarda fiziksel aktiviteyi arttırmak için uygulanabileceği önerilmiştir.

This study was planned to investigate the effects of physical activity counseling based on Health Promotion Model (HDM), on behavior towards physical activity, changeable risk factors, barrier/benefit perceptions related to exercise, functional capacity of people with cardiovascular disease (CVD). The sample of this experimental study consists of 56 patients who had been chosen to participate in the rehabilitation program during November 2015 - November 2016 by the Cardiopulmonary Rehabilitation Unit specialist physician at Sivas Cumhuriyet University Health Services Research and Application Hospital and who met the criteria to be included in the study. Intervention and control groups were determined by using a random number table. Standard physical activity training was given to the control group and physical activity consultancy based on HDM was given to the intervention group. As data collection tools; introductory Information Form, Risk Factors and Test Results Registration Form, Healthy Lifestyle Behavior Scale II (HLBS II) Physical Activity Subscale, Exercise Benefit/Barrier Scale (EBBS) was used on all groups, and the Nole J. Pender Personal Interview and Evaluation Form Developed According to HDM was used only on the intervention group. Fasting blood glucose (FBG), triglyceride (TG), total cholesterol (TC), low density lipoprotein cholesterol (LDL), high density lipoprotein cholesterol (HDL), and insulin hormone levels of both groups were checked at the beginning of the study and at the sixth and twentieth weeks of the study. For their functional capacity measurements, Cardiopulmonary Exercise Test (CPET), Respiratory Function Test (RFT) and Six-Minute Walking Test were applied to the groups during the same time periods. For the execution of the research, informed written consent was obtained from the ethics committee, the institution, the patients participating in the research. İt was found that there was a statistically significant difference in the repeated measurements of TG, waist circumference, maximal oxygen consumption (VO2max), metabolic equivalent (MET), HLBS physical activity subscale and EBBS scale scores in favor of the intervention group and in TC, LDL, Homeostatic Model of Assessment-Insulin Resistance (HOMA-IR), weight, BMI and body fat percentage values positively among the intervention group (p<0.05). It was found that there was no statistically significant difference in the parameters obtained from the Fbg, HDL, RFT test (p>0.05). In conclusion, it was found that obstacle/benefit perceptions related to exercise, healthy lifestyle behaviors, body composition and functional capacity were positively affected in individuals with CVD to whom HPM was applied. In this context, it is suggested that the model can be applied to increase physical activity in patients with CVD.