Kitab-ı Bahriye`deki Akdeniz liman şehir bilgilerinin kar-tografik ve jeodezik açıdan incelenmesi

Abstract

Günümüze eskilerden miras niteliğinde olan tarihi haritalar, o dönemlerle ilgili önemli bilgiler taşımaktadır. Bundan dolayı, bu miras niteliği taşıyan haritaların sonraki dönemlere taşınmaları, sahip çıkılmaları gerekmektedir. Türk- Osmanlı dönemi ünlü denizcilerinden Piri Reis, iyi bir araştırmacı, iyi bir coğrafyacı, kaşif, denizci ve çok iyi bir gözlemcidir. Piri Reis'in Kitab-ı Bahriye adlı eseri, bulundukları dönem içindeki coğrafi eserlerin başında gösterilebilir. Kitab-ı Bahriye'de Akdeniz kıyısı, burada bulunan adalar, liman şehirleri; beşeri, coğrafi, ticari, ve yönetim biçimi bakımından incelenmiştir. Bu tez çalışmasında; Akdeniz kıyısında bulunan limanların kartografik ve jeodezik açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. Öncelikle Piri Reis'in Kitab-ı Bahriye'sinden seçilen liman şehirleri o dönem özellikleri ile ele alınmış, bu liman şehirlerine ait haritalar ve günümüz ArcGIS kütüphanesinden alınmış olan kartezyen koordinatlı dünya haritasının Akdeniz kıyısında bulunan İskenderun limanı çevresinde belirlenen ortak noktalar ile sayısallaştırma işlemi sonrasında Afin dönüşümü yardımı ile haritalar arası jeodezik konum doğrulukları ele alınmıştır. Ayrıca günümüz ArcGIS kütüphanesinden alınmış olan harita bilgilerinden yararlanarak belirlenen noktalardan 2 tanesi arasındaki, harita uzunluğu, ortodrom uzunluğu, loksodrom uzunluğu ve loksodrom açısı hesaplanmıştır. Bu hesaplanan verilerden yararlanarak kartografik olarak irdeleme yapılmıştır. Bu tez çalışması içerisinde konu ile ilgili, jeodezi ve kartografya bilimleri ile ilgili literatür taramaları, ve daha önce yapılan çeşitli çalışmalar toplanarak işlenmiştir. Bu çalışmalar sonucunda elde edilen sonuçlar ayrıntılı olarak incelenmiş, karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Piri Reis, Kitab-ı Bahriye, Portolan, Akdeniz, Afin, Loksodrom

The historical maps, which are inherited from the past, carry important information about those periods. Therefore, these inherited maps should be moved to later periods and should be taken into consideration. Piri Reis, a well-known Turkish-Ottoman sailor, is a good researcher, a good geographer, explorer, sailor and a very good observer. Piri Reis's Kitab-i Bahriye can be seen at the beginning of the geographic works during the period in which they are. Kitab-i Bahriye, the Mediterranean coast, the islands, port cities located here; human, geographical, commercial, and management.In this thesis; The aim of this study is to investigate the cartographic and geodetic aspects of the ports on the Mediterranean coast. First of all, the port cities chosen from the Piri Reis' Kitab-i Bahriye were handled with the characteristics of that period, maps of these port cities and Cartesian coordinated world map taken from today's ArcGIS library, geodetic location accuracy with the help of transformation. In addition, map length, orthodrome length, loxodrome length and loxodrom angle between 2 of the determined points were calculated by using the map information taken from today's ArcGIS library. This computed data was analyzed using cartographic analysis. In this thesis, literature review related to the subject, geodesy and cartography sciences, and various previous studies were collected and processed.The results of these studies are examined and compared in detail.Keywords: Piri Reis, Kitab-ı Bahriye, Portalan, Mediterranean, Affine, Loxodrom