Türk romanında Şeyh Şamil ve Timur

Abstract

Türk tarihi ile doğrudan bağlantılı olan Şeyh Şamil ve Timur ile ilgili yayımlanan romanlarda Şeyh Şamil ve Timur, Türklük ve İslam kavramları ile bağlantılı olarak ele alınmışlardır. İslamiyet'in yayılmasında ve kurdukları yapılanmalarda İslami usulleri esas alarak oluşturdukları düzenlerle Türk-İslam geleneğine hizmet eden bu isimler Türk tarihi açısından üzerinde ayrı bir dikkatle durulması gereken tarihî şahsiyetlerdir. Bu isimlerle ilgili yayımlanan ilk roman Dündar Alp'ın Şarkın En Büyük Hükümdarı Timurlenk (1912) isimli romanı olmuştur. Bu romandan sonra Türk-İslam sentezi ile oluşturulan bu tür eserlerin sayısı giderek artmıştır. Özellikle 1970'li yıllardan sonra Türk romancıları tarafından Şeyh Şamil ve Timur gibi Türk tarihini yakından ilgilendiren hükümdarlar hakkında yazılan romanların sayısında bir artış meydana gelmiştir. Bu çalışma kapsamında özellikle Türklüğü konusunda tartışmalar bulunan Şeyh Şamil ve Timur hakkındaki romanlar ele alınmıştır. Bu isimlerin bir arada ele alınmasının temel sebebi olarak Türklük kavramı kıstas alınmıştır. Çalışmanın malzemesi toplandıktan sonra bu iki isim arasında dinî inanç, yaşam biçimi, askerî ve siyasi karakter bakımından da benzerlikler olduğu görülmüştür. Bu çalışmada öncelikle tarihî roman kavramına ve tarihî romanın serüvenine yer verilmiş daha sonra Şeyh Şamil ve Timur'un yaşam öykülerinden bahsedilmiştir. Ayrıca tarihî roman perspektifinden Şeyh Şamil ve Timur'u ele alan romanların macerasına değinilmiştir. Şeyh Şamil ve Timur'un liderlik özellikleri, Türklük ve İslam ile olan yakınlıkları üzerinde durulduktan sonra Türk romancıları tarafından nasıl ele alındıklarına yönelik bir tematik inceleme yapılmış ve bu inceleme sonuçları yorumlanmıştır.Yapılan imcelemeler sonucunda Türk romancılarının Şey Şamil ve Timur'u Türklüğe ve İslamiyet'e hizmet eden liderler olarak ele aldıkları görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Şeyh Şamil, Timur, Türklük, İslam, Türk-İslam Sentezi, Türk Romanı, Tarihî Roman

Shaykh Shamil and Timur were examined in connection with the concepts of Turkic and Islamic in the novels about Shaykh Shamil and Timur, which are directly related to Turkish history. These names which serve the Turkish-Islamic tradition with the arrangements they have established on the basis of the Islamic methods in the dissemination of Islam and the structures they have established, are the historical personalities that need to be carefully considered in terms of Turkish history. The first novel about these names was published by Dündar Alp Şarkın En Büyük Hükümdarı Timurlenk (1912). After this novel, the number of such works created by the Turkish-Islamic synthesis has gradually increased. Especially after the 1970s, there was an increase in the number of novels written by the Turkish novelists about the history of the sovereigns such as Shaykh Shamil and Timur.Within the scope of this study, the stories about Shaykh Shamil and Timur were discussed. The concept of Turkishness was taken as the main reason why these names were discussed together. After the material of the study was collected, it was seen that these two names have similarities in terms of religious belief, life style, military and political character.In this study, firstly the concept of historical novel and the adventure of the historical novel were given and later the life stories of Shaykh Shamil and Timur were mentioned. In addition, the novels of Shaykh Shamil and Timur, from the perspective of historical novel, has been mentioned. After the study of Shaykh Shamil and Timur's leadership characteristics, Turkishness and their closeness to Islam, a thematic study was conducted on how Turkish novelists were dealt with and their results were interpreted.As a result of the examinations, it was seen that the Turkish novelists say that Shamil and Timur are leaders who serve Turkishness and Islam.Keywords: Shaykh Shamil, Timur, Turkishness, Islam, Turkish-Islamic Synthesis, Turkish Novel, Historical Novel