Ahmed Gazzâlî ve Bevâriku`l-İlmâ` Fî Tekfîri Men Yuharrimu`s-Semâ` isimli eserinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, vâiz, fakîh, mutasavvıf ve şâir olan Ahmed Gazzâlî'nin hayatı, kişiliği, eserleri ve o'nun, İslâm düşünce geleneği içerisinde yer alan semâ' risâleleri olarak adlandırılan silsilenin bir halkası olarak 12. yüzyıldan günümüze miras kalan Bevâriku'l-İlmâ' fî Tekfîri men Yuharrimu's-Semâ' isimli eseri ele alınmıştır.Ahmed Gazzâlî eserinde, yaşamış olduğu dönemdeki mûsikî ve semâ'a karşı duran zümreyi ve bu zümreye karşı duran mutasavvıf zümreyi fikirler bağlamında bizlere aktarmıştır. Gazzâlî'nin bu eserinde İslâm açısından mûsikî ve semâ' üzerinde durulmasının yanında 11-12. yüzyıllarda semâ' meclislerine dışarıdan ve doğrudan o meclislerde bulunarak içeriden bakan kimselerin görüşlerine yer verilmekte, bu doğrultuda Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerden başka sahâbenin, tâbiînin, birçok fakîhin, mutasavvıfın görüşlerine ve Ahmed Gazzâlî'nin aklî çıkarımlarına yer verilmekte, bu sayede dönemin düşünsel yapısına ışık tutulmaktadır. Eserde, 11-12. yüzyıllarda semâ' ile meşgûl olan zümrenin ne gibi eleştirilere mâruz kaldığı görülmekte ve eleştirilere de meşhur bir vâiz ve Şâfiî fakîhi olan Ahmed Gazzâlî tarafından cevaplar verilmektedir. Çalışmamızda, İslâm tarihi, tefsîr, hadîs gibi farklı alanlardaki kaynaklardan istifâde edilmiş, konularla ilgili gerekli değerlendirme ve açıklamalara, gerekli görüldüğünde de dipnotlarda tamamlayıcı bilgilere yer verilmiştir. Çalışmamız dâhilindeki tüm verilere Ahmed Gazzâlî'ye tarihsel olarak en yakın dönemden başlayarak temel kaynakların taranması, Bevâriku'l-İlmâ'ın nüshalarının ve yakın döneme kadar yapılmış çalışmaların incelenmesi sonucu ulaşılmıştır.

In this study, the life, personality and works of Ahmad Ghazali, who are the preacher, scribe, sufis and the poet; and his work named Bawâriq al-ilmâ' which is inherited from the 12th century to the present day as a ring of the chain of sama' tractates in the Islamic thought tradition were discussed.Ahmed Ghazali describes us the group that opposed the music and the samâ' and the sufi group that opposed this group in the context of the ideas. In this work of Ghazali, besides the music and sama' in terms of Islam, the views of the external and internal viewers of the sama' councils in 11-12. centuries are explained, in this direction, apart from the Qur'an and hadiths, the opinion of the companions, the scribes, the sufis and the Ahmad Ghazali's intellectual deductions are included and thus shed light on the intellectual structure of the period. In this work, the criticism of the group interested in the sama' is explained and these criticisms are given answers by Ahmed Ghazali.In our study, various types of sources such as Islamic history, interpretation and hadith have been utilized, evaluations, explanations and complementary information about the subjects are included. All data in our study were obtained from the main sources and from the investigation of the Bawâriq al-Ilmâ's manuscripts.