Döviz kurlarının sektörel fiyatlara geçişinin asimetrik eşbütünleşme analizi ile araştırılması

Abstract

Döviz kurları, gelişmekte olan ülkelerde, uzun yıllardan beri Makroekonomik politikalar içinde önemli bir yer tutmaktadır. Döviz kurlarında meydana gelen değişmeler, ekonomide birçok değişken üzerinde beklenenden daha çok etki yaratabilmektedir. Türkiye gibi daha çok ihracat yapmak için daha çok ithalat yapmak zorunda olan ülkelerde ise, döviz kurlarında meydana gelen şokların ekonomide yaratacağı etkiler daha büyük olabilmektedir. Bu etkilerden biri de döviz kurundaki değişmelerin Yurtiçi fiyatlar üzerindeki etkisidir. Döviz kurundaki değişimlerin ekonomiye etkisi üzerine yapılmış birçok çalışma vardır. Bu çalışmada; döviz kurlarındaki değişimin sektörel fiyatlara yansıması, asimetrik eşbütünleşme analizi ile araştırılmıştır. Literatürde sıklıkla kullanılan TAR ve STAR modelleri ile asimetrik yapı modellenmiş ve yorumlanmıştır.Uygulamada 2003-2019 yılları arası seçilmiş 13 fiyat endeksinin, dolar ve avro üzerindeki asimetrik etkileri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Türkiye gibi dışa bağlı bir ekonomide, dolar kurunun bazı fiyat endekslerini asimetrik ve doğrusal olmayan yapıda etkilemekte olduğu görülmüştür. Fakat benzer yapıda kurulan bağımsız değişkenin avro kuru olarak alındığı modellerde benzer sonuçlar görülmemiştir. Avro kurunun simetrik ve doğrusal yapılarda fiyat endekslerini etkilediği söylenebilir. Bunun en önemli sebeplerinden birinin fiyat politikası ve istikrarının düşük olması, dolar kurunun ihracat ve ithalatta en önemli ödeme aracı olarak kullanılması gösterilebilir.Anahtar Kelimeler: Asimetrik Eşbütünleşeme, TAR Modeli, STAR Modeli, Döviz Kuru, Fiyat Endeksi

Exchange rates have been an important part of macroeconomic policies in developing countries for many years. Changes in exchange rates may have more impact on the economy than expected. In countries which have to import more to export more like Turkey, foreign exchange rates may affect the shocks occurring in the economy will create larger. One of these effects is the effect of exchange rate changes on domestic prices.There are many studies on the effects of exchange rate changes on the economy. In this study; The effect of changes in exchange rates on sectoral prices was investigated by asymmetric cointegration analysis. Asymmetric structure is modeled and interpreted by TAR and STAR models which are frequently used in literature.According to the obtained results in an economy dependent on the outside, like Turkey, it has seen some US dollar exchange rate affect the price index of asymmetric and non-linear structure. However, similar results were not observed in the models in which the independent variable established in a similar structure was taken at euro rate. It can be said that the exchange rate affects the price indices in symmetrical and linear structures. One of the most important reasons for this is the low price policy and stability, and the use of the dollar exchange rate as the most important means of payment in exports and imports.Keywords: Asymmetric Cointegration, TAR Model, STAR Model, Exchange Rate, Price Index