İran`da yaşayan Türklere ait halk hikâyeleri üzerinde incelemeler

Abstract

Toplumların yaşadığı olayları inceleyebilmek için başvurduğumuz halk edebiyatı türlerinden birisi de halk hikâyeleridir. Çalışmamızdaki hikâye metinleri de geçmişi aydınlatmak adına bize ışık tutmakta, yolumuzu aydınlatmaktadır. Yolumuzu aydınlatmakta bize fayda sağlayan çalışmamızdaki dört hikâyenin sonunda metinlerin ne zaman ve nerede yazıldığı konusuyla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Bu bilgileri şöyle sıralayabiliriz: İncelemeye aldığımız dört halk hikâyesi örneği Ali Rıza Zihak tarafından kaleme alınmıştır. Metindeki dört hikâyeden biri olan Gulam Haydar Destanı 45 sayfadan oluşmuştur. Rivayet yeri olarak Tebriz/Çeppevvel/ 1374 notu düşülerek Neşriye Şahı, 'Hoy' matbuatı Üstat Şehriyar şerhi eklenmiştir.İkinci halk hikâyesi Gulami Kemter hikâyesidir. Bu hikâye 28 sayfadan oluşmaktadır. Rivayet yeri Hoy/Şehriyor ayı/ 1349 olarak belirtilmiştir. Üçüncü hikâye Sedet ile Sayyad hikâyesidir. Bu hikâye 27 sayfa olarak kayda alınmıştır. Rivayet yeri olarak Hoy/Azer yılı/1342 notu düşülmüştür. Son hikâye ise Necef ile Perizad'dır. Bu hikâye 31 sayfadan oluşmaktadır. Hikâyenin son sayfasında metnin içinde geçen kişilerin ve yerlerin isimlerine tablo şeklinde yer verilmiştir.Çalışmamızdaki halk hikâyelerinin dış özellikleri için şunları söyleyebiliriz: çalışmamızın içinde dört tane halk hikâyesi bulunmaktadır. Olaylar düzyazı şeklinde anlatılırken duygular şiir şeklinde kaleme alınmıştır. Halk hikâyeleri motif ve epizot açısından da incelenmiştir. Epizot unsurlarının bütün hikâyelerde karşımıza çıktığını görmekteyiz. Hikâyelerin pek çoğunda kahramanların zor durumda kalması durumunda din ulularının rüyaya girip kahramanlara yardımcı olması ve kahramanlara âşık olacağı kızı göstermesi motifiyle karşılaşmaktayız. Söz konusu yardımcı unsurlar arasında özellikle Hz Ali ve On iki İmam karşımıza çıkmaktadır. Anahtar Sözcükler: Halk Hikâyesi, Sivas, Türk motifleri, Ali Rıza Zihak, Epizot, Motif.

One of the folk literature types that we apply to examine the events of the societies is the folk stories.The example of the four folk stories we took into consideration was written by Ali Rıza Zihak. The Gulam Haydar Epic, which is one of the four stories in the text, is composed 45 pages. As a copy, the copy of Tabriz / Çeppevvel / 1374 is a copy. . Hoy Üst print, master Shahriar commentary was added.The second folk story is the Gulam –ı Kemter. This story consists of 28 pages. The place of the narrative is Hoy / Düriyor bear / 1349.The third story is Sedet with Seyyad. This story was recorded on 27 pages. Hoy/ Azer / 1342 note is deducted as the place of the narration.The last story is Najaf and Perizad. This story consists of 31 pages. On the last page of the story, the names of the people and places within the text are given in the form of a table.In our study, for the external characteristics of the folk stories, we can say that there are four folk stories in our work. The names of these four folk stories, the places of narrative and their dates are given at the end of the texts. However, when the events are told as prose; feelings were written in poetry form. The fact that the opposing persons were written as rhymes in a rhymed way allowed the verse to be composed as verse prose.For the external characteristics of the folk tales in our study, we can say the following: there are four folk tales in our study. The events were described as prose, while emotions were written in poetry. Folk tales were also examined in terms of motifs and episodes. We see that episode elements appear in all stories. In most of the stories, if the heroes are in a difficult situation, we see the motives of the religious people to enter the dream and help the heroes and show the girl they will fall in love with. Among these ancillary elements, especially Hazrat Ali and the Twelve Imams.Key Words: Folk Stories, Sivas, Turkish motifs, Ali Rıza Zihak