Türkiye`de doğrudan yabancı sermaye yatırımları: 1990-2002 dönemi ile 2003-2018 döneminin karşılaştırılması

Abstract

Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümeyi sağlamak için gerekli olan yatırımları gerçekleştirmek için sermaye birikimleri yetersizdir. Bu sebeple söz konusu ülkeler, yabancı yatırımlara ihtiyaç duymaktadırlar. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının, yatırımın yapıldığı ülkeler üzerinde önemli ekonomik etkileri olduğu söylenebilir. Ayrıca doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile yerli yatırımların birbirlerinin tamamlayıcısı oldukları ifade edilebilir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, yatırım yapılan ülkelerin kalkınması ve büyümesi için gereken tasarruf ve yatırımı sunmasının yanı sıra teknoloji transferi ve nitelikli işgücünü de sağlayabilecekleri ifade edilmektedir. Bu çalışmada, literatür incelmesi yapılarak doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelişimi ve Türkiye ekonomisindeki payı dönemler itibariyle incelenecek olup Türkiye üzerindeki avantaj ve dezavantajlarına değinilerek, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını ülkemize çekmek için geliştirilen teşvikler ele alınmıştır. 1990-2002 ile 2003-2018 yıllarının incelendiği bu çalışmada özellikle 2003 yılından itibaren Türkiye'de uygulanan politikaların doğrudan yabancı yatırım girişlerini artırıcı yönde etkileri olduğu gözlenmektedir. Türkiye'nin doğrudan yabancı sermaye yatırımı çekmek istemesinin sebebi diğer ülkeler gibi doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sahip olduğu sermaye, teknoloji ve geniş pazar olanaklarına sahip olma isteğidir. Ancak Türkiye'nin doğrudan yabancı sermaye yatırımı çekme açısından, sahip olduğu potansiyelin oldukça gerisinde kaldığı söylenebilir. Ayrıca ülkemize gelen yabancı sermayenin reel yatırım yerine daha çok özelleştirmeler, şirket birleşmeleri gibi alanlara yönelmesiyle yabancı sermayeden beklenen olumlu etkisinin yetersiz kaldığı ifade edile bilinir.

The capital accumulation of developing countries is insufficient to realize the investments which are necessary for economic growth. Therefore, these countries need foreign investments. It can be said that direct foreign investments have significant economic effects on the countries where the investment is made. In addition, it can be stated that direct foreign capital investments and domestic investments are complementary for each other. It is stated that direct foreign capital investments can provide technology transfer and qualified labor as well as providing saving and investment which are required for development and growth of the countries invested. In this study, by making literature review, the development of direct foreign capital investments and share of them in Turkish economy are analyzed periodically with references to the advantages and disadvantages on Turkey, incentives that are improved to attract foreign investments to our country are discussed. This study examined the 1990-2002 and 2003-2018 periods, it can be observed that foreign direct investments are incerasing since 2003 by implementing of policies in Turkey. The reason why Turkey wants to attract direct foreign capital investment is the desire to possess capital, technology and extensive market opportunities that direct foreign capital investments have, just like other countries. However, it can be said that Turkey falls far behind its potential in terms of attraction of direct foreign capital investment. In addition, it can be expressed that positive effect expected from foreign capital is insufficient because of that foreign capital coming to our country focuses on fields such as privatizations and mergers instead of real investment.