Hak Dîni Kur`an Dili tefsiri bağlamında Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır`ın hidâyet ve dalâlete yaklaşımı

Abstract

İnsanın inanç hayatında önemli bir yeri olan hidâyet ve dalâlet kavramları kelam ilminin önemli konularındandır. Bu kavramlardan Kur'ân-ı Kerimde sıkça bahsedilmesi tefsir ilmi açısından da konunun ele alınmasını sağlamıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarının önemli ilmî şahsiyetlerinden Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, daha çok müfessirliğiyle bilinse de Kelâmi yönü de güçlü olan âlimlerimizden biridir. Onun bu yönü bizi böyle bir çalışmayı ele almaya sevk etmiştir. Bu çalışmada Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın Hak Dîni Kur'an Dili tefsirîndeki hidâyet ve dalâlete yaklaşımı incelenmiştir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, araştırmanın konusu ve amacından, hidâyet ve dalâletin lügavî ve ıstılâhî manalarından bahsedilmektedir. Birinci bölümde Elmalılı'nın ilmî ve siyâsî hayatı, eserleri ele alınmaktadır. İkinci bölümde hidâyet ve dalâletin bazı itikâdî mezheplerce nasıl anlaşıldığı tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu bölümde, Cebriyye, Mu'tezile, Eş'ârî, Maturîdî'nin ve Şia'nın hidâyet ve dalâleti nasıl anladıklarına yer verilmektedir. Çalışmamızın üçüncü bölümünde ise tezimizin konusu olan Elmalılı'nın hidâyet ve dalâlete yaklaşımı tespit edilmeye çalışılmaktadır. İlk olarak Elmalılı'nın hidâyet ve dalâleti nasıl tanımladığına yer verilmektedir. Daha sonra Elmalılı'ya göre hidâyet ve dalâlet çeşitlerinden, hidâyetin bireysel ve toplumsal etkisinden, hidâyet ve dalâleti ortaya çıkaran sebeplerden bahsedilmektedir. Çalışmamızın sonuç kısmında ise Elmalılı'nın hidâyet ve dalâlet konularıyla ilgili tespitlerinden elde ettiğimiz neticelere yer verilmiştir. Anahtar Kavramlar: Elmalılı, Hidâyet, Dalâlet, İrade, Cebriyye, Mu'tezile, Maturîdî, Eş'ârî, Şia

Guidance and misguidance which have an important place in the life of human's faith, are among the important topics in the wisdom of theology. The repeated reference of these concepts in the Holy Qur'an allowed them to be discussed in terms of hermeneutics Elmalılı Mahammed Hamdi, one of the most important religious scholars in the early years of the Republic, is mostly known for his interpretations but he is also one of our ulema with his Kalam knowledge. This aspect of him guided us to consider such a study. In this study, Elmalılı Mahammed Hamdi's guidance and the misguidance's approach in his interpretation `Hak Dîni Kur'an Dili` is examined.Our study consists of three parts. In the introduction part; the subject and the intention of the study, linguisticall and expressive meanings of the guidance and misguidance are mentoned. In the first part, the knowledge and political life of Elmalılı and his studies are discussed. In the second part, it is tried to detect that how guidance and misguidance are understood in the beliefs of some denominations. In this section, it is stated how guidance and misguidance are understood by Cebriyye, Mu'tezile, Eş'ârî, Maturîdî and Şia.In the third part of our study,it is aimed to define Elmalılı 's guidance and misguidance approach (the subject of our thesis). First of all , we point out how Elmalılı define the guidance and misguidance. Later, according to Elmalılı, the types of guidance and misguidance, the individual and social influence of guidance and the reasons that cause guidance and misguidance are mentioned. In the conclusion part of our study, the results that we obtained from Elmalılı's determinations related to the subjects of guidance and misguidance are included.Keywords: Elmalılı, Guidance, Misguidance, Willpower, Cebriyye, Mu'tezile, Maturîdî, Eş'ârî, Şia