Ortaokul Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet

Abstract

Bu çalışmanın amacı ortaokullarda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)Talim Terbiye Kurulunun izniyle okutulan Türkçe ders kitaplarının, Türkçeöğrenci çalışma kitaplarının görsellerinin ve içeriğinin toplumsal cinsiyetaçısından incelenmesidir. MEB tarafından okullarda ders kitabı olarakkullanılmasına izin verilen bütün Türkçe ders kitapları ve öğrenci çalışmakitapları araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. 2012-2013 eğitim öğretimders yılı başında MEB tarafından ülke genelinde dağıtılan ve bakanlığınİnternet sitesinde listesi yayımlanan bütün (20 adet) ortaokul Türkçe derskitapları ve Türkçe öğrenci çalışma kitapları araştırmanın örnekleminioluşturmaktadır.Araştırmanın veri analizi `içerik çözümlemesi` yöntemi ilegerçekleştirilmiş, bu amaçla çocuk ve yetişkin figürlerin `kimlerle, hangieylemler içinde, hangi mekânlarda ve hangi tür nesnelerle` birliktegösterildiğine, metinlerdeyse yaş ve cinsiyet bakımından `anakarakter/yan karakter` dağılımına bakılmıştır. Bu kategoriler dışındametinlerin içeriğinde toplumsal cinsiyet açısından dikkat çeken hususlarda ayrıca belirtilmiştir.Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ışığında incelenenkitapların görsellerinde ve metinlerinde daha çok erkeklerin ve oğlanlarıngörünür kılındığı, cinsiyete göre karakterlerin toplumsal cinsiyetkalıpyargılarıyla uyum içinde resmedildiği görülmektedir. Metinlerdeki anakarakter dağılıma bakıldığında da en çok yetişkin erkek ve oğlanların anakarakter olduğu görülmektedir. Kadınların daha çok `anne, öğretmen,hemşire` gibi rollerde gösterilmesi de dikkat çekmektedir. Bu sonuçlaragöre Türkçe ders kitaplarında öğrencilere geleneksel toplumsal cinsiyetrollerinin sunulduğu ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yeniden üretildiğigörülmektedir.

Turkish course and student exercise books which are studies in theschools by the allowance of the Turkish Head Council of Education andMorality at middle schools (5th to 8th class). The sample of the studyconsists of 20 books which were distributed by the Ministry of NationalEducation in the academic years of 2012-2013.Content analysis was used for the study. The frequency of main andsecondary characters was examined on the texts according to age andgender. The figures of men and boys were examined also that they areshown `with whom, in what actions, in which places and with whatobjects`. Apart from these categories, the remarkable points on thecontents of the texts according to gender were presented.According to the findings men and boys are more apparent in thebooks examined and they are visualized in harmony with the genderstereotypes. There are more men and boys as a main character thanwomen and girls. Women are mostly represented by the roles of `mother,teacher, and nurse`. These findings show that traditional gender roles arepresented to the students in the Turkish course books and genderinequality is reproduced as a consequence.