Ahkâm Defterlerine göre 18. yüzyılda Sivas eyaleti (1742-1774)

Abstract

Çalışma, idarî ve ekonomik bakımlardan Osmanlı'nın önemli bölgelerindenbiri olan Sivas eyaletinde yaşamış halkın, XVIII. yüzyılda Sivas Ahkâm Defterleri'neyansımış sosyo-ekonomik faaliyetleri ve çeşitli sorunları üzerinden hazırlanmıştır.Böyle bir konunun tercih edilmesindeki en önemli sebep, incelediğimiz dönem vekaynaklar üzerinde yeterli çalışmaların yapılmamış olmasıdır.Ana kaynak grubumuz olan Sivas Ahkâm Defterleri, şikâyetini sunmak içinDivân-ı Hümâyûn'a gitmiş halkın sorunlarının ve bu sorunlara önerilen çözümlerinkaydedildiği divan tutanaklarıdır. Atik Şikâyet Defterleri'nin devamı niteliğinde olanbu defterler baştan sona sorun içermektedir. Ancak şikâyetini divana sunan kişifarkında olmadan çok önemli ayrıntıların kayıtlara geçmesini sağlamıştır. SivasAhkâm Defterleri'ne kaydedilmiş hükümlerden elde edilen bilgiler, halkın gündelikyaşamı ve sorunları hakkında malumat verirken dönemin değerlendirmesini yapmaimkânı da sunmaktadır. Devletin içerisinde bulunduğu siyasî ve ekonomik durumungerek halk gerek yöneticiler gerekse diğer görevliler üzerindeki etkilerini görmekmümkündür. Çalışmanın ortaya çıkarmayı amaçladığı konulardan biri de merkez-taşrailişkileridir. İncelediğimiz kaynaklar hem hukukî hem de sosyo-ekonomik yönlerdenbu arayışa cevap verecek nitelikte olmuştur.Kaynaklarımızın ve mekânımızın tanıtıldığı giriş kısmı haricinde iki bölümdenoluşturduğumuz çalışmamızın ilk bölümünde, Sivas eyaletinde şikâyet sistemininişleyişi, halkın Divan-ı Hümâyûn'a başvuru hakkı ve şekilleri konularınadeğinilmiştir. Ayrıca divana şikâyetini sunmuş kişiler cinsiyet, meslek, ikamet edilenbölge gibi çeşitli açılardan değerlendirilmiştir. İkinci bölüm ise halkın genelproblemleri üzerinden şekillendirdiğimiz asayiş, toprak, vakıf, aile ve alacak verecekolmak üzere kendi içerisinde beş ana başlığa ayrılarak ele alınmıştır.Anahtar Sözcükler: Sivas Eyaleti, Şikâyet, Sivas Ahkâm Defterleri, XVIII. Yüzyıl

This study was prepared on the socio-economic activities and various problemsof people who was lived in the Sivas Province, one of the important regions of theOttoman Empire, in terms of administrative and economically which was reflected onSivas Verdict Registrations (Sivas Ahkâm Defterleri) in the XVIIIth Century. Themost important reason for choosing such a subject is that sufficient studies have notbeen done on the period and sources we examined.Our main resource group, Sivas Verdict Registers are the minutes of the courtwhere the problems of the people who went to Royal Court (Divân-ı Hümâyûn) andthe proposed solutions to these problems were recorded. These registers, one of thecharacteristic continuation of Former Complaint Registers (Atik Şikâyet Defterleri)consist of questions from its origin to the end. However, without being aware, theperson who presenting his complaint to the court, provided important details to berecorded. The information obtained from the provisions recorded in Sivas VerdictRegisters provides the opportunity to make an evaluation of the period while givinginformation about the daily life and problems of the people. It is possible to see theeffects of the political and economic situation of the state on the public, administratorsand other officials. One of the topics that the study aims to reveal is the center-countryrelations. The sources we have examined have been capable of responding to thissearch in both legal and socio-economic aspects.In the first part of our study, which we have composed of two parts, with theexception of the introductory part where our resources and space are introduced, issuesof functioning of the grievance system in Sivas province, people's right to apply toDivan-ı Hümâyûn (Royal Court) and their forms are addressed. In addition, thepersons who submitted their complaints to the court were evaluated from variousaspects such as gender, occupation, and region of residence. The second part is dividedinto five main titles, which are the public order, land, foundation, family and creditorthat we shape over the general problems of the public.Keywords: Sivas Province, Complaint, Sivas Ahkâm Registers, XVIIIth Century.