Türkçede kelime türetme yollarına genel bir bakış

Abstract

Bu çalışmada Türkçede görülen kelime türetme yolları incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Türkçedeki kelime türetme yollarını bütünsel bir şekilde ele alarak bu konudaki eksikliğin giderilmesine katkı sağlamaktır. Çalışma kapsamında önce kelimenin tanımı yapılmaya çalışılmış, ardından niçin kelime türetildiği açıklanmaya çalışılarak kelime türetme yolları ve Türkçedeki örnekleri incelenmiştir. Buna göre Türkçede görülen kelime türetme yolları: türetme, birleştirme, uydurma, kalıplaşma, kısaltma, örnekseme, geri türetme, ödünçleme, halk etimolojisi, karma, kopyalama, çocuk dili, tarama, derleme başlıklarında ele alınmış, bu yollar ile türeyen kelime örneklerine yer verilmiştir. Kelime türetme yolları incelenirken diğer dillerdeki örneklere de değinilerek Türkçedeki ve diğer dillerdeki örneklerin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırmanın sonucunda dilin sürekli bir değişim süreci yaşaması sebebiyle kelimelerin de sürekli değiştiği ve geliştiği görülmüş, yeni kavramların isimlendirilmesinde kelime türetmenin çok büyük bir önem taşıdığı fark edilmiştir. Fark edilen bir başka husus kelimeler gibi kelime türetme yollarının da değiştiği ve yeni türetme yollarının literatüre girdiğidir. Anahtar kelimeler: Türetme, Birleştirme, Uydurma, Kalıplaşma, Kısaltma, Örnekseme, Geri Türetme, Ödünçleme, Halk Etimolojisi, Karma, Kopyalama, Çocuk Dili, Tarama, Derleme.

In this study, word derivation methods in Turkish are examined comprehensively in order to contribute to fulfill the deficiency in this area. In the first part 'word' is defined and then the reasons of word derivation is stated. Afterwards methods of word derivation and its examples in Turkish are classified under the following headings: derivation, compound, coinage, formulaic, shortening, analogy, back formation, borrowing, folk etimology, blends, calque and baby talk, scanning, collation. While doing this, examples of words derived by these methods are given both in Turkish and in other languages to compare and contrast. The results of the study show that words are developing and changing progressively in accordance with the change and development of process of the language. Alsoit's seen that word derivation is inevitable for denomination of new concepts and just as words, words derivation methods are changing continuously that new derivation methods are introduced to literature day by day.Key Words: Derivation, Compound, Coinage, Formulaic, Shortening, Analogy, Back Formation, Barrowing, Folk Etimology, Blends, Calque, Baby Talk, Scanning, Collation.