Türk resim sanatı`nda akademisyen sanat eğitimcilerin dışavurumculuk hakkındaki görüşleri ve eserlerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de 20. yy modern eğitim sistemi ile yetişmiş akademisyen sanat eğitimcilerinin dışavurumculuğa dair yaklaşımları ve resimlerinin analizi açısından yenilikçi bir yaklaşım olan eleştiri yöntemlerinden göstergebilimsel yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, bir boyutu ile nitele araştırma desenlerinden birisi olan olgubilim (fenomenoloji) odaklı bir araştırma; eser inceleme boyutu ile ele alındığında ise göstergebilimsel çözümlemeler içeren durum (örnek olay) çalışmasıdır.Araştırma çalışma grubunda yer alan akademisyen sanat eğitimcilerinin seçiminde, 30 yıl ve üstü hizmet süresini tamamlamış, 60 yaş üstü emekli ya da halen öğretim üyeliğine devam eden, resim atölye (uygulama) dersleri yürütmüş, aktif olarak resim yapan kişilerden oluşmuştur. Türkiye genelinde bu kriterlere uygun çok sayıda öğretim üyesinin olduğu anlaşıldığından amaçlı örnekleme yöntemi içinde yer alan tipik durum örneklemesi ve kolay ulaşılabilirlik kriterleri göz önünde bulundurulmuştur.Bu çalışmada görüşme tekniği ve eser incelemesi tekniklerinden yararlanılmıştır. Görüşme formunda yarı yapılandırılmış açık uçlu sekiz soru sorulmuştur. Toplanan veriler güvenirlik açısından kayıt altına alınıp yazıya ham halleriyle aktarılmıştır. Daha sonra tüm veriler içerik analizi yapmak için indirgemeci bir yaklaşımla tablolar halinde sunulmuştur. Bu yolla seçilen kişilerin bilgilerinin atölyelere yansıması, kendi değerlendirmelerinden öğretim sürecine nasıl yansıdığına dair bilgiler almak için çeşitli veri teknikleri kullanılmıştır.Elde edilen veriler doğrultusunda Türkiye'de Görsel Sanatlar Eğitiminde Dışavurumculuk Algısı; a) Sanatta Tikellik - Bireysel Sanatsal Yaratma-Anlatım, b) Sanatta Tümellik, c) Akım Olarak Dışavurumculuk, d) Sanat-Toplum (kültür) ve Coğrafya ilişkisi, e) Teknik Yaklaşımlar olmak üzere beş alt boyutta tartışılmıştır. Ayıca Türkiye'de dışavurumculuğun akıma dönüşmemesinin önündeki engellerde; inanç, kültür, doğal oto-sansür, toplumsal yapı – değer, kültürel tek tipleştirme yargılarıyla ifade edilmiştir. Diğer bir bulgu da Türkiye'de dışavurumculuk algısı ve eğilimi sanat öğretimine a) Kişiye göre yönlendirme: öğrencinin bireysel özelliklerini tanıma, b) Öğretim üyesinin kendi sanatsal yaklaşım ve tarzını empoze etmekten kaçınması, c) Güzel Sanatlar Fakültesi, Eğitim Fakültesi farklılığı d) Öğretim elemanlarının ders işleme metotlarının farklılığı, e) Yaratmaya teşvik eden (güdüleyen), f) Özgür ortam sorunu gibi söz konusu kavramlar ile yansıdığı görülmüştür.Çalışma grubunu oluşturan sanat eğitimcileri kendi atölye öğretim yaklaşımlarına ilişkin görüşleri de a) Öğrenciyi keşfetmek, yol gösterici rehber olarak onu kendi olanakları içinde yönlendirme, b) Bireysel özelliklerine göre yönlendirme, c) Doğru olanı gösterme, d) Öğrenciyi tanıma- anlama, e) Akademide atölye tarzlarının birbirinden farklılığı gibi alt temaları üzerinden oluşmuştur. Bundan yola çıkarak atölye ortamında eğitimci-öğrenci ilişkisinde kişisel özelliklere göre yönlendirmelerin önemli olduğu savunulmuştur.Çalışmanın eser inceleme boyutunda göstergebilimsel yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan öğretim üyelerinden birer resim seçilmiştir. Resim seçiminde, sanatçının üslubunu gösterme yeterliliği olan, belli bir dönemi ve konu bakımından bilinen bir seri çalışmanın içinde yer alan, 2000 yılı sonrası yapılmış figüratif eserler tercih edilmiştir. Bu eserler sanatçının belirlediği dört resminin içinden bir tanesini beş uzman görüşünden çıkan ortak sonuca göre bir eserin analizi yapılarak belirlenmiştir. Eser analizlerinde metin içinde anlaşılır ve daha kullanışlı olması bakımından Göstergebilimsel Analiz Tablosu üç bölümde gösterilmiştir. 1. Söylem Çözümlemesi, 2. Temel Yapı Çözümlemesi, 3. Anlatı Çözümlemesi şeklinde kullanılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre bu çalışmanın diğer çalışmalara örnek olacağı düşünülerek sanat eleştirisinde güncel yöntemlerden göstergebilimsel yöntemin kullanılması ve geliştirilmesi öngörülmektedir.

In this study, a semiotic method has been applied as an innovative/reformist approach of critique methods for the analysis of paintings and approaches of art lecturers who received modern education in Turkey, in 20th century. While the research within its one dimension, is a phenomenology-focused research which is one of the qualitative research pattern; it is a case study which involves semiotic analyses in terms of artwork examination. The working group of the research includes academician art lecturers who have completed 30 years of service or longer, retired and 60 years old and older or lecturers who are still teaching at art schools, have conducted practice painting lessons, paints actively. Since it has been considered that there are many lecturers/faculty members in accordance with these criteria throughout Turkey, the typical case sampling and easy accessibility criteria have been included in the purposive sampling method are taken into consideration.In this study, interview technique and artwork examination techniques have been applied. In the interview form, eight semi-structured open-ended questions have been asked. The compiled data have been recorded in terms of reliability and included into the article in unrevised form. Then all the data has been presented in tabular form with a reductionist approach to conduct content analysis.In line with the obtained data, The Perception of Expressionism in Visual Arts Education in Turkey has been discussed under five sub dimensions/ titles such as a) Partiality in Art- Individual Artistic Creation - Lecture, b) Universality/ Integrity in Art, c) Expressionism as an Art Movement, d) Art-Society (Culture) and Geography Relations, and e) Technical Approaches. In addition, the obstacles for transformation of expressionism into an art movement in Turkey such as belief, culture, natural self-censorship, social structure-value, cultural standardization have been stated.Another finding has reflected the concepts such as a) guiding with regarding individual: defining and meeting individual characteristics of the student, b) own artistic approach of the lecturer and avoiding for imposing her/his style, c) the difference between Faculty of Fine Arts and Faculty of Education, d) difference between methods of the lecturers, e) motivating, stimulating f) free environment problem on expressionism perception and tendency in art education in Turkey. The opinions of the art lecturers who have been included in the working group and their teaching approaches in their own workshop have been formed on the subthemes such as a) Exploring the student and guiding her / him as a mentor in her/his conditions, b) Guiding students according to their individual characteristics, c) Showing the correct one, d) meeting and understanding the students, e) different workshop styles in academia. It has been argued that it is significant to direct/guide/lead them according to their personal characteristics in relation to the lecturer-student in the workshop environment.Semiological method has been applied in the work examination part of the study. One painting of each lecturers in the working group has been selected. In painting selection phase of the study, figurative works which were made after the year 2000, and are within the scope of a series of works known in terms of a certain period and subject, which the artist has the ability to show style. These works have been determined with analyzing a work based on the common result of five experts on one of the four paintings determined by the artist. In the analysis of the work, the Semiological Analysis Table has been shown in three parts in order to be understood in the text and to be more useful as such: 1. Discourse Analysis, 2. Basic Structure Analysis, 3. Narrative Analysis. According to the result of the research, it has been considered that this study will be an example for other studies and it has been foreseen to use and develop the semiotic method as one of contemporary methods in art criticism.