Word order variations in Turkish: Evidence from binding and scope

Abstract

oz TÜRKÇE'DE SÖZCÜK SIRASI DEĞİŞİMLERİ: BAĞLANMA VE ALAN VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Temürcü, Ceyhan Yüksek Lisans, Bilişsel Bilim Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. H. Cem Bozşahin Ortak Tez Danışmanı: Prof. Dr. Deniz Zeyrek Kasım 2001, 186 sayfa Bu çalışma, Türkçe'de gözlemlenen sözcük sırası değişim lerinin açıklanması çabalarına katkıda bulunmayı amaç lamaktadır. Bu amaca yönelik olarak, kimi sözcük sırası değişimlerini hiyerarşik yapıyla bağlantılandırırken, diğer bazılarını söyleme duyarlı 'sözdizimi dışı' düzeneklerle ilişkilendirecektir. Minimalist Program'ın (Chomsky'nin (1995) sunduğu şekliyle) ana varsayımları kabul edilmekle birlikte, bilgi yapısının (BY) fonoloji bileşenine girdi sağlayan bir sunuluş olarak öngörülmesiyle, programın teorik çerçevesine muvakkat bir ekleme yapılacaktır. Dilbilim literatüründe daha önce sıkça 'seçimlik' ya da 'stilistik' olarak sunulan taşımaların yalnızca BY farklılıkları sonucunda ortaya çıktıkları ileri sürülecektir. Türkçe'de görülen devirme ve karşıtlaştırıcı öne çekme işlemlerinin bu türden BY-güdümlü yer değişimleri olduğu savunulacaktır. Odağın yüklemin önünde olduğu formlardaki ÖNY-NÖY değişiminin hiyerarşik yapıyla ilişkili bir olgu olduğu, buna karşılık geçişli tümcelerde görülen diğer sözcük sıralarının ÖNY ya da NOY ile aynı gramer yapısına sahip ve dolayısıyla bunlardan birinin söylemsel bir varyasyonu olarak görülmesinin doğru olacağı savunulacaktır. NOY yapısının nesnenin bir ÇÖ-dışı taşıması sonucu ortaya çıktığı ileri sürülecektir. Ayrıca, NÖY'nin Türkçe'de ters çatı yapısına karşılık geldiği fikri önerilecektir. Türkçe'nin tümce yapısına ilişkin analizler Minimalist bir yaklaşımla ortaya konacak, nesne ve özne 'birleştirilmesi' olarak bilinen olgu için yapısal çözümlemeler sunulacaktır. Anahtar sözcükler: Türkçe, sözcük sırası, tümce yapısı, bilgi yapısı, fonoloji bileşeni, devirme, karşıtlaştırıcı öne çekme, konu-güdümlü taşıma, Durum denetimi, nesne kayması, birleştirme, YÖ-kabukları, çalkalama, ters çatı, temel sözcük sırası. IV

ABSTRACT WORD ORDER VARIATIONS IN TURKISH: EVIDENCE FROM BINDING AND SCOPE Temürcü, Ceyhan M.S., Department of Cognitive Science Supervisor: Assoc. Prof. Dr. H. Cem Bozşahin Co-Supervisor: Prof. Dr. Deniz Zeyrek November 2001, 186 pages This study aims to contribute to the efforts of explaining word order variations observed in Turkish, by granting a role to the hierarchical structure for certain word order alternations, and by admitting discourse-driven 'extra-syntactic' mechanisms for others. It will propose a tentative extension to the framework of the Minimalist Program (as it appears in Chomsky, 1995), by adopting its basic tenets and introducing the information structure (IS) as a representation that feeds the phonological component. IS differences will be maintained to be responsible from what is frequently referred to in the literature as 'optional' or 'stylistic' movements. Extraposition and contrastive focus fronting will be argued to be IS-driven movements in Turkish. It will be maintained that the SOV- OSV alternation in the surface forms with pre-verbal focus signals a difference in the hierarchical structure, whereas other word orders in transitives can best be viewed as sharing the phrase structures, hence being discursive variants of either the SOV or the OSV construction. OSV will be analyzed as involving a grammatical movement of the object to an IP- external Spec position. In addition, OSV will be proposed to represent the inverse voice in Turkish. The phrase structure in Turkish will be analyzed from a Minimalist perspective, and structural analyses will be given for what is referred to as 'incorporation' of objects and subjects in Turkish. Keywords: Turkish, word order, phrase structure, information structure, phonological component, extraposition, contrastive fronting, topic-driven movement, Case checking, object shift, incorporation, VP-shells, scrambling, inverse voice, basic word order.